Spis treści:

• Spermogram
• Jak wygląda badanie?
• Jak się przygotować do badania?
• Jak czytać wyniki?
• Słowniczek

Spermogram

Spermogram (spermiogram, seminogram) jest to podstawowe badanie oceniające płodność mężczyzny.
Do stwierdzenia obniżonej płodności lub niepłodności męskiej potrzebne jest co najmniej dwukrotne przeprowadzenie badania. Zazwyczaj w przypadku wyników odbiegających od normy, badanie powtarza się po upływie 3 miesięcy.
Spermogram polega na makroskopowej i mikroskopowej ocenie nasienia. Na wynik badania składa się szereg parametrów, takich jak:

• Objętość ejakulatu, zabarwienie, czas upłynnienia, odczyn (pH) i lepkość.
• Koncentracja (stężenie) plemników na jeden mililitr.
• Ruchliwość plemników (całkowita i progresywna).
• Morfologia (budowa) plemników.
• Żywotność plemników.
• Aglutynacja.
• Obecność innych komórek niż plemniki (leukocyty, komórki nabłonkowe, komórki spermatogenezy).

Badanie można wykonać w wielu placówkach służby zdrowia, u lekarza urologa, androloga czy ginekologa, lub laboratoriach analitycznych. Zarówno w podmiotach państwowych jak i prywatnych. Badanie odpłatne, wykonywane jest bez skierowania a jego koszt waha się w zależności od placówki, od kilkudziesięciu do stu kilkudziesięciu złotych. Warto sprawdzić, czy placówka, w której wykonujemy badanie ma doświadczenie w przeprowadzaniu badań nasienia oraz upewnić się, że sprawdzone zostaną wszystkie wyżej wymienione parametry.

Jak wygląda badanie?

Badanie przeprowadza się na próbce nasienia, uzyskanej na drodze masturbacji. Mężczyzna oddaje nasienie bezpośrednio do czystego, suchego i jałowego pojemnika, który otrzymuje przed badaniem w laboratorium. Należy pamiętać, że aby badanie było precyzyjne do pojemnika powinna trafić cała objętość nasienia uzyskana w pojedynczym wytrysku. Najlepiej by nasienie zostało oddane bezpośrednio w laboratorium, w którym ma być przeprowadzone badanie.
Warto wspomnieć o możliwości oddania nasienia poza laboratorium, np. w domu. W tym celu można wykorzystać specjalną prezerwatywę, umożliwiającą otrzymanie próbki w czasie stosunku.
Choć ta metoda wydaje się być o wiele bardziej komfortowa, wymaga szczególnej ostrożności - należy pamiętać, że czas pomiędzy pobraniem próbki, a dostarczeniem do badania nie powinien przekroczyć 30 minut. Ponadto, szczególnie ważny jest także bezpieczny transport próbki, która nie powinna być narażona na działanie zarówno wysokich jak i niskich temperatur.
WHO rekomenduje używanie ww prezerwatyw w sytuacji ,w której nie można pobrać nasienia w czasie masturbacji lub pacjent chce tego uniknąć z powodów etycznych. W Polsce prezerwatywę można kupić m.in. za pośrednictwem portalu www.badanie-nasienia.pl
Po otrzymaniu pojemnika z nasieniem (lub prezerwatywy), laboratorium przeprowadza testy potrzebne do określenia wszystkich parametrów.
 

Jak się przygotować do badania?

Zarówno intensywne życie płciowe jak i dłuższa abstynencja seksualna mogą wpłynąć negatywnie na parametry ejakulatu.
Zaleca się więc powstrzymanie się od seksu i masturbacji przez 4 do 5 dni przed badaniem.

Trzeba też pamiętać, że zarówno niektóre leki, jak i choroby oraz wysoka gorączka mogą zaburzać proces spermatogenezy (produkcji plemników). W razie wątpliwości powinno się skonsultować z lekarzem i ew. przełożyć termin badania.
Generalnym zaleceniem jest aby badanie wykonać po trzymiesięcznym okresie pełnego zdrowia i niezażywania leków.
 

Jak czytać wyniki?

Jak już wspominaliśmy, jakość spermy, morfologia i ruchliwość plemników ulegają dużym wahaniom i zależą od wielu czynników, takich jak dieta, stres, zmęczenie, przyjmowane leki czy chociażby spożywanie alkoholu i palenie papierosów. Szczególnie wpływ palenia papierosów na obniżenie jakości nasienia i uszkodzenia DNA plemników jest podkreślany w licznych badaniach i metaanalizach, więc rzucenie palenia powinno być pierwszym krokiem na drodze do starań o dziecko.
Należy zawsze pamiętać, że wyniki spermogramu poniżej norm nie przesądzają automatycznie o niepłodności mężczyzny a wyniki powtórzonego badania mogą diametralnie różnić się od poprzednich. Często wystarczy niewielka zmiana trybu życia, diety i wdrożenie właściwej suplementacji by uzyskać znaczące i pożądane zmiany.
Ponieważ na potencjalną płodność składają się wszystkie parametry nasienia, interpretację wyników spermogramu powinno się pozostawić lekarzowi. W zależności od wyników może on zlecić pacjentowi dodatkowe badania i/lub wdrożyć odpowiednie leczenie. Można również skorzystać  z bezpłatnej konsultacji z ekspertem portalu nasz-bocian.pl, dr Janem Karolem Wolskim, za pośrednictwem podforum „niepłodność męska- pytania do eksperta”  (możliwość dostępna dla zalogowanych użytkowników).


Punktem odniesienia są normy WHO, które zostały zmienione w roku 2010.

Za opracowanie tekstu serdecznie dziękujemy producentowi preparatu PROfertil®

www.profertil.pl

Słowniczek

Poniżej przedstawiamy pojęcia, z którymi możecie się Państwo zetknąć w związku z badaniem nasienia.
Aglutynacja plemników – inaczej ich zlepianie się. Wzrasta najczęściej, jeśli organizm mężczyzny wytwarza przeciwciała przeciwplemnikowe.
Aspermia – brak nasienia.
Astenozoospermia – obniżony odsetek plemników o prawidłowej ruchliwości (poniżej 40%).
Azoospermia – brak plemników w ejakulacie.
Koncentracja (stężenie) plemników – określa liczbę plemników w 1 ml nasienia.
Wg. norm WHO nie powinna być mniejsza niż 15 mln.
Morfologia plemników – inaczej ich budowa. Odsetek plemników prawidłowo zbudowanych nie powinien być mniejszy niż 4%.
Objętość ejakulatu – określa całkowitą objętość nasienia uzyskaną w czasie jednego wytrysku.
Wg obecnych norm WHO, nie powinna ona być niższa niż 1,5 ml.
Odczyn pH – określa zasadowość/kwasowość. Nasienie powinno mieć pH ≥ 7,2.
Odsetek żywych plemników – określa procent żywych plemników w ejakulacie.
Wg. WHO nie powinien być mniejszy niż 58%.
Oligoastenoteratozoospermia – połączenie terato- asteno- i oligospermii.
Oligozoospermia – obniżone stężenie plemników w ejakulacie (poniżej 15 mln/ml).
Progresywna ruchliwość (motoryka) plemników – odsetek plemników w ruchu postępowym,
norma WHO – min. 32%.
Ruchliwość plemników – odsetek plemników poruszających się w badanej próbce.
Wg. norm WHO nie mniej niż 40%.
Spermatogeneza – proces powstawania plemników. Trwa ok. 72-90 dni.
Spermogram – badanie nasienia.
Teratozoospermia – zaburzenia charakteryzujące się zmniejszonym odsetkiem plemników o prawidłowej morfologii (poniżej 4%).