Koronavirus SARS-CoV-2
Stanowisko w kwestii leczenia niepłodności: Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu i Embriologii (PTMRiE), Sekcji Płodności i Niepłodności Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP), Konsultanta Krajowego w dziedzinie Endokrynologii Ginekologicznej i Rozrodczości
16 marca, 2020r.
Obecne ogólnoświatowe inicjatywy mają na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się zakażeń koronawirusem SARS-CoV-2 wywołującego COVID – 19. Polskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu i Embriologii, Sekcja Płodności i Niepłodności Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz Konsultant Krajowy w dziedzinie Endokrynologii Ginekologicznej i Rozrodczości zalecają przede wszystkim postępowanie zgodne z zaleceniami krajowymi (Ministerstwa Zdrowia i Głównego Inspektoratu Sanitarnego), które są na bieżąco aktualizowane i są nadrzędne w stosunku do rekomendacji poszczególnych towarzystw naukowych.
Dotychczas nie opublikowano naukowych dowodów na negatywne skutki zakażenia SARS-CoV-2 i choroby COVID-19 w czasie ciąży (1, 2, 12). Opisano dotychczas kilkanaście kobiet COVID-19 pozytywnych, które urodziły zdrowe dzieci niezależnie od różnego stanu ogólnego chorych ciężarnych (3, 4). Nie potwierdzono żadnego przypadku zainfekowania wirusem potomstwa podczas ciąży (3, 4, 5, 12). Z dotychczasowych badań wynika również, że wirus ten prawdopodobnie nie przechodzi przez łożysko i do mleka matki, nie był wykrywany w płynie owodniowym oraz krwi pępowinowej (1). Są to uspokajające informacje, chociaż oparte wciąż na niewielkiej liczbie dostępnych analizie danych pacjentów. Dotyczą one pacjentek zakażonych w drugim lub trzecim trymestrze ciąży. Nie są dostępne informacje na temat wpływu zakażenia COVID-19 w początkowych stadiach ciąży (6). Biorąc pod uwagę powyższe oraz stanowiska międzynarodowych towarzystw naukowych zajmujących się leczeniem niepłodności rekomendujemy (1-12):
1. Pacjentom w trakcie leczenia z zastosowaniem technik medycznie wspomaganej prokreacji (ART), jeśli są w grupie ryzyka, tzn. w każdym z poniższych przypadków:
- którzy przebywali w miejscach o wysokim wskaźniku zachorowalności
- byli w kontakcie z osobami zakażonymi,
- są podejrzewani o zakażenie COVID-19,
- wykazują objawy zapalenia górnych dróg oddechowych
w zależności do etapu terapii – jej przerwanie lub odroczenie ciąży i zastosowanie procedury zamrożenia oocytów lub zamrożenia zarodków.
2. Pacjentom już leczonym, którzy nie są w grupie ryzyka i są zdrowi dokończenie rozpoczętych procedur leczenia niepłodności z ewentualnym rozważeniem odroczenia transferu.
Pacjentom już leczonym – zaprzestać terapii immunomodulacyjnych, jeśli z jakichkolwiek powodów są stosowane w uzupełnieniu leczenia niepłodności, gdyż w okresie zagrożenia epidemicznego może to być groźne dla zdrowia i życia.
3. Pacjentkom będącym w ciąży, pacjentom będącym w trakcie leczenia lub planującym leczenie: bezwzględne unikanie kontaktu z osobami zakażonymi i będącymi w trakcie kwarantanny oraz miejsc, w których ryzyko zakażenia jest zwiększone.
4. Wszystkim pacjentom starającym się o ciążę, zarówno planującym leczenie niepłodności jak i będącym w trakcie leczenia, nawet jeśli nie spełniają kryteriów diagnostycznych zakażenia COVID-19: szczególną ostrożność podczas starań i leczenia lub ew. odroczenie decyzji o ciąży (ograniczenie się do mrożenia komórek jajowych lub zarodków).
5. Ośrodkom wspomaganej prokreacji zaleca się śledzenie zaleceń Ministerstwa Zdrowiai Głównego Inspektora Sanitarnego i wprowadzanie właściwych zmiany organizacyjnych i zaleceń mających na celu ochronę pacjentów przed ryzykiem zakażenia.
Pacjenci pozostający pod opieką Ośrodków Medycznie Wspomaganej Prokreacji w Polsce powinni mieć zapewniony stały kontakt telefoniczny z Ośrodkiem, a także powinni ściśle przestrzegać zaleceń epidemiologicznych aktualizowanych na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego: https://gis.gov.pl/kategoria/aktualnosci/ i Ministerstwa Zdrowia: https://www.gov.pl/web/zdrowie/co-musisz-wiedziec-o-koronawirusie oraz w sytuacjach tego wymagających (podejrzenia zakażenia COVID-19) korzystania ze specjalnej, całodobowej infolinii Narodowego Funduszu Zdrowia pod numerem 800 190 590 w celu uzyskania informacji co do dalszego postępowania.
Autorzy:
dr n. med. Anna Janicka,
lek. Katarzyna Kozioł,
prof. dr hab. n. med. Waldemar Kuczyński,
prof. dr hab. n. med. Rafał Kurzawa,
dr hab. n. med. Joanna Liss,
prof. dr hab. n. med. Krzysztof Łukaszuk,
dr hab. Krzysztof Papis,
dr hab. n. med. Michał Radwan, prof. uczelni,
prof. dr hab. n. med. Robert Spaczyński.
Aktualizacja nr 1 z dnia 25 kwietnia 2020 roku
Wobec przedłużającej się sytuacji zagrożenia epidemicznego SARS-CoV-2 oraz braku jednoznacznych perspektyw na zakończenie epidemii w ciągu najbliższych miesięcy Polskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu i Embriologii, Sekcja Płodności i Niepłodności Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz Krajowy Konsultant w dziedzinie Endokrynologii Ginekologicznej i Rozrodczości pragną podkreślić, że niepłodność jest poważną chorobą, która wymaga leczenia i w wielu przypadkach jej terapia nie może być odraczana.
Skuteczność leczenia niepłodności zależy od tego, jak szybko może być rozpoczęte. Jednoznacznie wykazano, że szanse na urodzenie dziecka zmniejszają się wraz z wiekiem pacjentki oraz chorobami, które w sposób postępujący prowadzą do wyniszczenia narządów rodnych.
Ponadto do pilnych procedur medycznie wspomaganej prokreacji zalicza się kriokonserwację komórek rozrodczych i zarodków u pacjentów przed leczeniem onkologicznym.
W związku z tym leczenie niepłodności w powyższych sytuacjach nie może być traktowane jako leczenie planowe lecz konieczne do szybkiego wdrożenia. Ma to szczególne znaczenie u kobiet w zawansowanym wieku reprodukcyjnym, z obniżającą się rezerwą jajnikową, aktywną endometriozą i (lub) adenomiozą, mięśniakami macicy oraz w przypadku ciężkiego i postępującego czynnika męskiego.
Biorąc pod uwagę powyższe oraz stanowiska międzynarodowych towarzystw naukowych zajmujących się leczeniem niepłodności aktualizujemy stanowisko z dnia 16-03-2020 wskazując, że należy rozważyć:
- Jak najszybsze wdrożenie każdego rodzaju terapii mającej na celu zachowanie płodności u pacjentów przed leczeniem onkologicznym.
- U pacjentów z rozpoznaną niepłodnością indywidualną analizę sytuacji zdrowotnej oraz rozpoczęcie niezbędnej diagnostyki i leczenia pacjentów zdrowych, u których szanse na dziecko mogą zmniejszać się wraz z upływem czasu.
- Przeprowadzanie zabiegów wspomaganego rozrodu, jeśli będą konieczne, zgodnie z odpowiednio przygotowanymi procedurami bezpieczeństwa minimalizującymi ewentualne ryzyko transmisji SARS-CoV-2.
Pacjenci powinni być poinformowany, że dotychczas brak jest danych naukowych i nie są znane konsekwencje zachorowania na COVID-19 w pierwszym trymestrze ciąży dla płodu. Ponadto ciężki przebieg COVID-19 w kolejnych trymestrach może zakończyć się między innymi utratą ciąży, hipotrofią wewnątrzmaciczną płodu lub potrzebą wczesnego ukończenia ciąży.
Pozostałe zalecenia zawarte w stanowisku z dnia 16-03-2020 pozostają aktualne.
Aktualizacja nr 2 z dnia 01 czerwca 2020 roku
Wobec stale trwającej epidemii COVID-19 wywołanej zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 oraz braku jednoznacznych perspektyw na jej zakończenie w ciągu najbliższego czasu Polskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu i Embriologii (PTMRiE), Sekcja Płodności i Niepłodności Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (SPiN PTGiP) oraz Krajowy Konsultant w dziedzinie Endokrynologii Ginekologicznej i Rozrodczości w zgodzie ze stanowiskiem międzynarodowych towarzystw naukowych zajmujących się zdrowiem reprodukcyjnym człowieka (ESHRE-Europejskiego Towarzystwa Rozrodu Człowieka i Embriologii,ASRM-Amerykańskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu oraz IFFS–Międzynarodowej Federacji Towarzystw Płodności) pragną podkreślić, że niepłodność jest poważną chorobą, która dotyka 8-12% par w wieku reprodukcyjnym negatywnie wpływając na ich zdrowie fizyczne i psychiczne.
Zgodnie z poprzednimi stanowiskami (z dnia 16 marca i 25 kwietnia 2020roku) pragniemy raz jeszcze podkreślić, że skuteczność leczenia niepłodności zależy od tego, jak szybko może być rozpoczęte. Jednoznacznie wykazano, że szanse na urodzenie dziecka zmniejszają się wraz z wiekiem pacjentki oraz chorobami, które w sposób postępujący prowadzą do wyniszczenia narządów rodnych. Ponadto do pilnych procedur medycznie wspomaganej prokreacji zalicza się kriokonserwację komórek rozrodczych i zarodków u pacjentów przed leczeniem onkologicznym. Biorąc powyższe pod uwagę a także kierując się stanowiskiem międzynarodowych towarzystw naukowych zajmujących się zdrowiem reprodukcyjnym człowieka aktualizujemy stanowisko z dnia 16 marca oraz 25 kwietnia 2020 wskazując, że praktycznie każda niepłodność dotykająca parę wymaga wdrożenia niezwłocznej diagnostyki i leczenia.
W związku z tym diagnostyka i leczenie niepłodności w większości wypadków nie powinny być odraczane. Przeprowadzanie zabiegów wspomaganego rozrodu powinno się odbywać zgodnie z odpowiednimi procedurami bezpieczeństwa minimalizującymi ewentualne ryzyko transmisji SARS-CoV-2, przygotowanymi na podstawie wytycznych z poprzednich stanowisk PTMRiE, SPiN, PTGP oraz Krajowego Konsultanta w dziedzinie Endokrynologii Ginekologicznej i Rozrodczości z dnia 16 marca i 25 kwietnia 2020 roku.
Jednocześnie nadal zalecamy monitorowanie stanu epidemicznego w Polsce, stosowanie się do zaleceń Głównego Inspektoratu Sanitarnego i Ministerstwa Zdrowia oraz przygotowanie standardowych procedur operacyjnych na wypadek konieczności przerwania leczenia niepłodnej pary.
Pacjenci powinni być poinformowani, że dotychczas brak jest danych naukowych i nie są znane konsekwencje zachorowania na COVID-19 w pierwszym trymestrze ciąży dla płodu. Ponadto ciężki przebieg COVID-19 w kolejnych trymestrach może prowadzić do powikłań perinatalnych.
Polskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu i Embriologii, Sekcja Płodności i Niepłodności Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz Krajowy Konsultant w dziedzinie Endokrynologii Ginekologicznej i Rozrodczości odpowiadając na apel międzynarodowych towarzystw naukowych: ESHRE, ASRM i IFFS będą współpracować naukowo, aby zbierać dane pozwalające zwiększyć wiedzę naukowców i lekarzy na temat wpływu wirusa SARS-CoV-2 na rozród, ciążę, płód i zdrowie noworodka w trosce o obecne i przyszłe pokolenia.
Pozostałe zalecenia zawarte w stanowisku z dnia 16-03-2020 i 25 kwietnia 2020 pozostają aktualne.
źródła: