Spis treści:
- Co to jest inseminacja?
- Wskazania i przeciwwskazania do inseminacji
- Przygotowanie do inseminacji
- Przebieg inseminacji
Co to jest inseminacja?
Inseminacja jest jednym z zabiegów stosowanych w medycynie wspomaganego rozrodu. Celem inseminacji jest zmniejszenie dystansu i ominięcie barier, które mogą pojawić się między gametami, czyli ułatwienie plemnikom pokonania drogi, jaka dzieli je od komórki jajowej.
Pierwsze próby inseminacji lekarze przeprowadzali już pod koniec XVIII w., ale sukces osiągnięto dopiero w 1886 roku, kiedy to odnotowano pierwszą ciążę. Od tamtej pory metodę wielokrotnie modyfikowano i udoskonalano, co doprowadziło do wzrostu jej skuteczności.
Obecnie inseminacja jest szeroko stosowaną metodą w leczeniu niepłodności. Jej niewątpliwe zalety to dość niskie koszty i minimalne ryzyko wystąpienia powikłań, a także krótki czas trwania i brak konieczności stosowania środków znieczulających. Jest to zabieg bezbolesny, a ponadto w porównaniu z innymi procedurami wspomaganego rozrodu jest najbliższy zapłodnieniu drogą naturalną i wywołuje najmniejszy stres w organizmie kobiety.
Inseminacja nie może jednak zostać przeprowadzona u każdej niepłodnej pary. Zabieg musi poprzedzić odpowiednia diagnostyka i kwalifikacja. Dopiero wykonanie badań daje odpowiedź, czy jest szansa na powodzenie. Jakie są więc wskazania i przeciwskazania do zabiegu?
Wskazania i przeciwwskazania do inseminacji
Wskazania:
- Czynnik szyjkowy (brak śluzu lub nieprawidłowy śluz, nieprawidłowości anatomiczne a obrębie szyjki macicy),
- Czynnik męski (nieprawidłowe parametry nasienia),
- Czynnik immunologiczny (przeciwciała przeciwplemnikowe),
- Zaburzenia ejakulacji,
- Endometrioza I i II stopnia,
- Niepłodność idiopatyczna (niewyjaśnionego pochodzenia).
Przeciwwskazania:
- niedrożne jajowody,
- stany zapalne dróg rodnych,
- niewystarczająca ilość i ruchliwość plemników,
- niewyjaśnione krwawienia z dróg rodnych.
Przygotowanie do inseminacji
Przed przystąpieniem do zabiegu należy wykonać szereg badań diagnostycznych takich jak badania infekcyjne, hormonalne, obserwację cyklu, drożność jajowodów i badanie nasienia. Dopiero na tej podstawie lekarz może ocenić, czy inseminacja będzie odpowiednią metodą leczenia w przypadku danej pary.
Inseminację można przeprowadzić zarówno w cyklu naturalnym, jak i po zastosowaniu hormonalnej stymulacji jajeczkowania. Wybór zależy oczywiście od wskazań u danej pacjentki. Niezależnie od tego, aby zapewnić maksymalne prawdopodobieństwo skuteczności zabiegu, należy go przeprowadzić w odpowiednim czasie pamiętając, że komórka jajowa jest zdolna do zapłodnienia tylko kilkanaście godzin po owulacji. Z tego powodu pacjentka przygotowywana do zabiegu powinna znajdować się pod stałą kontrolą swojego lekarza, który dzięki badaniom USG wyznaczy odpowiedni termin. Jednocześnie będzie obserwował, czy wzrost błony śluzowej macicy (czyli endometrium) jest odpowiedni dla przyjęcia zarodka.
Gdy pęcherzyk dominujący osiągnie około 18 mm, a grubość śluzówki jamy macicy przekracza przynajmniej 6-7 mm podaje się lek, który wywołuje owulację. Po upływie około 36-40 godzin przystępuje się do zabiegu inseminacji.
W cyklach stymulowanych może się rozwinąć więcej niż jeden pęcherzyk dominujący. Pojawia się wtedy ryzyko ciąży mnogiej. W takiej sytuacji można odroczyć decyzję o przeprowadzeniu inseminacji do następnego cyklu.
Najczęściej wykonuje się inseminację domaciczną (IUI – intrauterine insemination), czyli podanie nasienia do jamy macicy przy użyciu specjalnego niewielkiego cewnika (katetera). Rzadziej nasienie podaje się do szyjki macicy (inseminacja doszyjkowa – ICI) lub do jajowodu (inseminacja dojajowodowa - FSP).
Przebieg inseminacji
- Oddanie nasienia
Nasienie powinno być oddane w dniu zabiegu w możliwie niedługim czasie przed inseminacją. Czas ten musi jednak pozwolić na jego odpowiednie przygotowanie (preparatykę) w laboratorium. Podczas preparatyki następuje selekcja najlepszych plemników i uruchomienie mechanizmów ułatwiających im zapłodnienie komórki jajowej. Plazma nasienna, zawierająca m.in. przeciwciała czy bakterie, zostaje usunięta, a plemniki zawieszone są w specjalnym płynie zapewniającym im optymalne warunki. Przed oddaniem nasienia należy pamiętać o zachowaniu od trzech do pięciu dni abstynencji seksualnej.
W sytuacji, gdy pacjent nie może być obecny w dniu zabiegu, do inseminacji można wykorzystać nasienie, które wcześniej zostało zamrożone.
Przeprowadzenie inseminacji nie ma sensu, jeżeli ruchliwość i ilość plemników są zbyt niskie. W niektórych przypadkach można wykonać inseminację nasieniem anonimowego dawcy.
- Inseminacja
Inseminację przeprowadza się na fotelu ginekologicznym. Po założeniu wziernika i przygotowaniu pola zabiegowego do jamy macicy wprowadza się miękki kateter, przez który podaje się wcześniej przygotowaną zawiesinę plemników.
- Po zabiegu
Zaleca się, aby bezpośrednio po inseminacji pacjentka chwilę poleżała. Po powrocie do domu można od razu wrócić do normalnej, codziennej aktywności.
Test ciążowy można wykonać już 14 dni po zabiegu inseminacji. Szanse na pozytywny wynik zależą od przyczyny niepłodności. Ogólnie skuteczność inseminacji domacicznej szacuje się na 10-20%. W przypadku braku powodzenia zabiegu inseminację można powtórzyć.