Zięba Clinic

Istnieje od 2008 roku

  • bierze udział w monitoringu Stowarzyszenia NASZ BOCIAN
  • raportuje przeprowadzone zabiegi IUI i IVF w ramach European IVF Monitoring od roku 2009
  • zapoznał się z oczekiwaniami pacjentów spisanymi w postaci Standardów Pacjenckich
  • deklaruje stosowanie standardów terapeutycznych PTG SPiN i PTMR
  • personel Ośrodka uczestniczy w szkoleniach ESHRE i posiada certyfikaty ESHRE
  • zapewnia swoim pacjentom bezpośredni dostęp do opieki psychologicznej w ramach leczenia niepłodności

Dane placówki

Nasza lokalizacja

Raport finalny 2015

 

Nazwa OśrodkaZięba Clinic
Data przeprowadzonego monitoringu12.02.2015

Spis treści raportu:

1. Podstawowe informacje o Ośrodku

2. Opis Ośrodka

3. Strona www Ośrodka, rzetelność informacji i przejrzystość pracy Ośrodka wobec pacjenta

4. Program refundacyjny

5. Rejestracja wizyty

6. Wizyta lekarska: przebieg wizyty

7. Opieka nad mężczyzną

8. Opieka nad kobietą

9. Umowy z NFZ

10. Prawo: umowy cywilnoprawne i prawa pacjenta

11. Prawo do intymności i obecności osoby bliskiej

12. Prawo do dokumentacji medycznej

13. Osoby niepełnosprawne i ich prawo do leczenia

14. Pary nieheteroseksualne

15. opieka psychologiczna

16. Standardy w dawstwie i biorstwie gamet oraz zarodków

17. NASZE REKOMENDACJE

18. Komentarz osrodka do raportu

1. Podstawowe informacje o Ośrodku



Ośrodek przestrzega algorytmów diagnostyczno-terapeutycznych Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu oraz Sekcji Płodności i Niepłodności Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Ośrodek raportuje swoje wyniki do ESHRE i jest w trakcie certyfikacji zarządzania jakością ISO 9001:2008. Personel Ośrodka posiada członkostwo w ESHRE, uczestniczy w szkoleniach ESHRE i posiada certyfikaty ESHRE (embriolog ma certyfikat Clinical Embryologist ESHRE). Ośrodek zadeklarował znajomość „Pacjenckich standardów w leczeniu niepłodności 2014” przygotowanych przez Stowarzyszenie NASZ BOCIAN. Ośrodek nie wykonuje badań/zabiegów w ramach umowy z NFZ.

2. Opis Ośrodka



Ośrodek mieści się w samodzielnym , dobrze oznaczonym budynku. Przed budynkiem znajduje się parking. Rejestracja znajduje się bezpośrednio przy wejściu do Ośrodka, w centrum niedużej poczekalni. Teoretycznie wielkość poczekalni zaspokaja potrzeby niewielkiego Ośrodka, jednak centralne usytuowanie rejestracji może ograniczać komfort pacjentów, uniemożliwiając pełną dyskrecję. Przestrzeń poczekalni jest komfortowa, znajdują się tam wygodne kanapy i fotele. Odzież wierzchnią pacjenci mogą zostawić w dużej szafie/garderobie. Pacjenci oczekujący na wizytę mają dostęp do wody oraz gorących napojów (bezpłatnie). Na stolikach wyłożona jest prasa oraz ulotki medyczne i publikacje własne Ośrodka. W poczekalni znajduje się jedna toaleta, która jest przystosowana dla osób niepełnosprawnych. Poczekalnia oraz toaleta były w dniu monitoringu czyste, w toalecie jest dostęp do ciepłej i zimnej wody, ręczników i papieru toaletowego oraz mydła.



W poczekalni znajduje się tablica informacyjna, na której wyszczególniono świadczone przez Ośrodek usługi. Na tablicy nie ma spisu lekarzy pracujących w Ośrodku.



Wydrukowane cenniki dostępne są na stolikach w poczekalni. W przestrzeni ogólnodostępnej nie dostrzegłyśmy nigdzie widocznej Karty Praw Pacjenta. Na naszą prośbę rejestratorka pokazała nam powyższy dokument. Wyjaśniała, że Karta jest dostępna na życzenie pacjenta i: „zawsze jest tam gdzieś zarzucona”.



Sytuacja badawcza:



Monitoring odbył się w dniu regularnej pracy Ośrodka. Pacjentki do rozmów zgłaszały się same i/lub były zachęcane przez personel. Część rozmów z pacjentami odbyła się poza Ośrodkiem.

3. Strona www Ośrodka, rzetelność informacji i przejrzystość pracy Ośrodka wobec pacjenta



Strona WWW

Ośrodek posiada swoją stronę internetową. Poza stroną Ośrodek prowadzi również bloga poświęconego leczeniu niepłodności. Strona została zaprojektowana w sposób, który zapewnia pacjentowi łatwość w nawigacji i nie powoduje większych problemów w dotarciu do konkretnej informacji (z wyłączeniem danych statystycznych). Dzięki wyodrębnieniu na stronie głównej czterech zakładek tematycznych pacjenci leczący się z powodu niepłodności bez problemu mogą wybrać właściwą zakładkę, w której znajduje się kompendium informacji dedykowanych niepłodności.

Na podstronie dotyczącej Leczenia niepłodności pacjenci mogą zapoznać się z ofertą Ośrodka– menu szczegółowe ułatwia pacjentom odnalezienie konkretnego zagadnienia. W ramach podstawowych kategorii informacji wyodrębniono informacje bardziej szczegółowe. Należy zwrócić uwagę, że Ośrodek umieścił na swojej stronie zakładkę Pierwsza wizyta (www.ziebaclinic.pl -> Niepłodność -> Pierwsza wizyta), z punku widzenia nowych pacjentów, którzy być może dopiero rozważają skorzystanie z usług Ośrodka, taki krok należy ocenić pozytywnie. Istotne pozostaje, że pierwsze zdanie w ramach tej części strony brzmi:



„Na spotkanie zapraszamy oboje partnerów”



Z wywiadów przeprowadzonych zarówno z lekarką jak i z pacjentami, wynika, że założenie deklarowane na stronie ma przełożenie na praktyczną stronę działania Ośrodka i niepłodność jest traktowana jako wspólny problem pary.



W zakładce Diagnostyka niepłodności syntetycznie zostało opisane zjawisko niepłodności oraz najczęściej spotykane przyczyny niepłodności. W tej części strony pacjent bez problemu może znaleźć odesłanie do informacji związanych z podstawowymi metodami stosowanymi w diagnostyce niepłodności (badanie nasienia, obserwacja cyklu, badania hormonalne, badanie infekcyjne, badania genetyczne, drożność jajowodów, ale też naturalne metody planowania rodziny i naprotechnologia). Należy bardzo pozytywnie odnieść się  do zasobów informacyjnych w zakresie opisu poszczególnych metod diagnostycznych. Na stronie znajduje się również dział FAQ (frequently asked questions), który zawiera odpowiedzi na pytania najczęściej zadawane przez pacjentów. Istotne jest, że budowa strony pozwala zarówno na zdobycie informacji przez mniej wymagających pacjentów jak i jest w stanie dostarczyć wiadomości w poszerzonym wariancie, dla pacjentów, którzy chcieliby zgłębić daną kwestię.



Na stronie internetowej znajduje się wydzielona zakładka „Kontakt”. W ramach niej pacjenci mają do dyspozycji:

  • kontakt telefoniczny (wskazane zostały dwa numery stacjonarne),
  • mailowy (podany został ogólny adres poczty elektronicznej) oraz
  • formularz kontaktowy.

Osoby, z którymi przeprowadziłyśmy rozmowy wskazywały na możliwość umówienia się

na wizytę drogą mailową. Na stronie Ośrodka umieszczono wizytówki personelu ze zdjęciami (większa część pracowników posiada również biogramy), więc pacjent przed wizytą może się zapoznać na stronie internetowej ze składem zespołu Ośrodka. Brakuje jednak godzin przyjęć lekarzy, taka informacja znajduje się jedynie przy wizytówce psychologa. W odniesieniu do większości pracowników na stronie internetowej zostały zamieszczone informacje o przebiegu ich kariery zawodowej, uzyskanych dodatkowych kompetencjach, członkostwie w organizacjach branżowych (np. ESHRE). Takich danych (kompetencje, dodatkowe kursy, biogram) nie ma jednak przy wizytówkach położnych.



Do zakresu pozytywnych praktyk stosowanych w pracy Ośrodka zaliczyć należy holistyczne podejście do problemu niepłodności. Na stronie internetowej znajdują się informacje o elementach leczenia wspomagającego – akcentujących wagę właściwego odżywania się czy dbałości o sferę zdrowia psychicznego. Ośrodek w zakresie oferowanych usług posiada także Programy z zakresu właściwego odżywiania, testów pokarmowych, czy choćby leczenia otyłości (poświęcona jest temu odrębna podstrona „Zdrowie i uroda”).



Z wywiadów przeprowadzonych z pacjentkami wynika jednoznacznie, że atmosfera w Ośrodku jest bardzo przyjazna i wręcz rodzinna. Z informacji udzielonych przez pacjentki wynika również, że lekarze dążą do pozostawania w stałym kontakcie z pacjentami, interesują się przebiegiem ich leczenia, nawet jeśli w danym dniu nie oni przyjmują pacjentkę.



Jeśli idzie o linię dyżurną dla pacjentów:



Ośrodek nie prowadzi całodobowej linii dyżurnej, jednak pacjenci otrzymują numer telefonu lekarza i mogą korzystać z tego kontaktu w przypadku wątpliwości czy pytań. Z informacji uzyskanych od osoby zarządzającej wynika, iż możliwość ta jest dostępna dla wszystkich pacjentów.  Potwierdziłyśmy ten stan rzeczy w rozmowach z pacjentami: wszystkie ankietowane pacjentki dysponowały prywatnym numerem telefonu lekarza, z którego – jak zadeklarowały - mogą korzystać w każdej chwili. Jedna z pacjentek opowiadała nam, że w sytuacji zagrożenia ciąży, pani doktor sama zawiozła ją z Ośrodka na izbę przyjęć; inna pacjentka mówiła o wizycie, którą musiała odbyć niezwłocznie,  a na którą lekarka specjalnie dla niej przyjechała w niedzielę.



Jeśli idzie o materiały informacyjne dostępne w Ośrodku:



W poczekalni dostępne są materiały własne Ośrodka, są to materiały edukacyjne. Pacjenci, z którymi udało nam się porozmawiać nie zgłaszali zastrzeżeń co do klarowności i kompletności udzielanych im informacji, zarówno jeśli chodzi o informacje odnoszące się do stanu zdrowia, jak i te dotyczące dalszego leczenia.



Jeśli idzie o politykę informacji o kosztach leczenia w Ośrodku: 



Na stronie www zawarty został cennik zabiegów i badań wykonywanych w Ośrodku. Cennik jest także dostępny na miejscu, w Ośrodku. Dzięki funkcjonującemu w Ośrodku programowi do obsługi wizyt – który zawiera moduł zlecania badań- , położna ma wgląd w tę część i po zakończonej wizycie może pacjentom wskazać, jaki będzie koszt zleconych przez lekarza badań. Jeśli idzie o cennik umieszczony na stronie internetowej nie jest jasne, czy np. cena wizyty („Wizyta: 150 zł”) stanowi koszt wizyty u każdego lekarza ginekologa zajmującego się leczeniem niepłodności w Ośrodku. Jedna z pacjentek wskazała bowiem w wywiadzie: „Pani doktor właściwie zawsze kasuje za krótką wizytę 70 zł, nieważne co robi. A jak jest dużo badań, np. teraz w ciąży, to czasami wcale za wizytę nie płacę tylko za badania”.



Z powyższej wypowiedzi wyłania się bardzo uczciwa postawa lekarza prowadzącego. Tym bardziej warto jest zaakcentować takie zjawisko w świetle faktu, iż Ośrodek nie korzysta z Programu ministerialnego.



Jeśli idzie o procedurę składania skarg:



W rozmowie z osobą zarządzającą uzyskałyśmy informację, iż skargi mogą być złożone do kierownika Ośrodka, dr Zięby, która zajmie się ich rozpatrzeniem. W ostatnim roku Ośrodek nie przyjął żadnej skargi.



Jeśli idzie o politykę informacyjną Ośrodka o skuteczności zabiegów:



W odniesieniu do procedury stymulacji owulacji należy zwrócić uwagę, że na stronie internetowej nie jest dostępna informacja o skutkach ubocznych procedury, również jedna z pacjentek podniosła w rozmowie, że nie przedstawiono jej w tym zakresie informacji.



Przy opisie zabiegu inseminacji domacicznej odniesiono się do skuteczności zabiegu. Natomiast nie jest jasne, jak należy rozumieć stosowany parametr ciąży – czy chodzi o ciąże kliniczne, biochemiczne? ( analogiczna uwaga także do opisu skuteczności zabiegu IVF-ICSI).



Brak jest także źródła danych mówiących o wskaźniku skuteczności inseminacji nasieniem dawcy w Polsce (przy tym nie podano również za jaki rok są to statystyki). W trakcie rozmowy jedna z pacjentek wskazała: „Szkoda tylko, że na stronie nie ma statystyk, ale to chyba nigdzie nie ma”.

Powyższa wypowiedź może świadczyć o trudnościach w odnalezieniu tych danych na stronie, ponieważ dane się tam rzeczywiście znajdują, ale są trudne do intuicyjnego znalezienia. Proponujemy w związku z tym rozważenie wyodrębnienia w jednym miejscu statystyk wraz z podaniem źródeł, z jakich zostały zaczerpnięte.



W odpowiedzi nadesłanej przez Ośrodek do raportu odniesiono się do powyższej uwagi i podano statystyki. Zachęcamy do zapoznania się z odpowiedzią Ośrodka.



Jeśli idzie o politykę SET (transfer pojedynczego zarodka) w Ośrodku:



Na stronie www nie ma informacji o polityce SET zgodnej z zaleceniami ESHRE. Jedna z pacjentek wyraźnie wskazała w rozmowie z nami,  że na początku leczenia nie została poinformowana o rekomendacjach dotyczących transferu jednego zarodka. Również analiza zgód i umów dotyczących zapłodnienia pozaustrojowego, a przede wszystkim transferu zarodków i kriotransferu pokazuje, iż Ośrodek nie prowadzi polityki SET. W jednym z dokumentów („Zgoda internisty lub lekarza rodzinnego na zabieg zapłodnienia pozaustrojowego”) lekarz internista lub lekarz rodzinny są proszeni o potwierdzenie, iż „Stan internistyczny pacjentki nie jest przeciwwskazaniem do zajścia w ciążę mnogą (bliźniaczą).”. Zakładana jest zatem przez Ośrodek możliwość uzyskania ciąży mnogiej, podczas gdy takie ryzyko nie wynika immanentnie z procedury IVF, a jest powikłaniem jatrogennym związanym z lekarską decyzją o transferze więcej niż jednego zarodka.



W odpowiedzi nadesłanej przez Ośrodek wskazano, iż Ośrodek komunikuje politykę SET w swoich materiałach edukacyjnych. Zachęcamy do zapoznania się z odpowiedzią Ośrodka i przekazujemy jej fragment:



W karcie informacyjnej dla Pacjentów, która została udostępniona Paniom wizytującym Zięba Clinic,znajdują się informacje dotyczące polityki SET. Poniżej cytujemy fragment karty:



„Obecnie zaleca się transfer pojedynczego zarodka (SET – single embryo transfer), którego niewątpliwą zaletą jest znaczne ograniczenie ryzyka wystąpienia ciąży mnogiej, która może być zagrożeniem zarówno dla pacjentki, jak i rozwijających się dzieci. W zależności od konkretnej sytuacji (zwłaszcza wieku pacjentki i oceny embriologa dotyczącej potencjału rozwojowego zarodków) dopuszcza się przeniesienie do jamy macicy 2 embrionów. Transfer większej liczby zarodków jest obecnie niezwykle rzadki.”

4. Program refundacyjny



Ośrodek nie jest realizatorem programu refundacyjnego.

5. Rejestracja wizyty



Na pierwszą wizytę pacjenci czekają: „kilka dni do 2 tygodni, w zależności od preferowanych godzin wizyty” (cytat rejestracja). Wizytę można umówić osobiście lub telefonicznie. Żadna z ankietowanych pacjentek nie umawiała się na wizytę za pośrednictwem Internetu. W rejestracji pracują – w zależności od dnia i pory – jedna lub dwie osoby, czasami dodatkowo pomaga położna. Personel zwraca się do pacjentów w sposób dyskretny i życzliwy, stosując formę „Pan, Pani” - potwierdzają to wszystkie wywiady z pacjentami oraz obserwacja bezpośrednia.



Według rejestratorki wizyty bywają opóźnione: „Podchodzi się do pacjentów i proponuje się im np. kawę, jak opóźnienie jest duże, dzwoni się do pacjentek”. Informacje o opóźnieniach uzupełniają pacjentki: „Różnie, kilka minut, kilkanaście, czasem więcej … pani w rejestracji czasem proponuje telefon jeszcze wieczorem przed wizytą, żeby upewnić się, czy nie ma opóźnienia”, „czasem są opóźnione, ale niedużo … można zadzwonić i zapytać”. Lekarka, z którą rozmawiałyśmy podkreśliła, że jeśli jest opóźnienie, to uprzedza się pacjentów danego dnia. Praktyką stosowaną w Ośrodku jest wysyłanie na dzień przed wizytą przypomnienia w postaci wiadomości SMS.



Obserwacje bezpośrednie oraz rozmowy z pacjentami potwierdzają, że w Ośrodku jest możliwość płatności bezgotówkowej, a pacjenci zawsze otrzymują pokwitowanie płatności. Jedna z pacjentek dodała: „Zaproponowano nam kiedyś zapłatę przelewem w terminie 7 dni”.



Pracownicy rejestracji uczestniczą w szkoleniach dotyczących umiejętności miękkich, ostatnie -  około pół roku temu – dotyczyło poszanowania intymności pacjentów.

6. Wizyta lekarska: przebieg wizyty



Według deklaracji ankietowanej lekarki pierwsza wizyta trwa 45-60 minut, w zależności czy pacjentka jest sama, czy z partnerem: „dużo uwagi poświęca się na wywiad … pacjentki trzeba słuchać”. Kolejne wizyty – w zależności od przebiegu i celu – trwają 15-30 minut. Znajduje to potwierdzenie w wywiadach z pacjentkami, jedna z nich przyznała nawet, że pierwsza wizyta trwała 1,5 godziny. Pacjentki uznają ten czas za wystarczający: „Jeżeli trzeba coś dłużej, to pani doktor zawsze wyjaśni, poświęci czas”,  „Nawet czasem przebierałam nogami, bo chciałam już iść”.



Ośrodek ma przyjęty i stosowany przez lekarzy schemat prowadzenia pierwszej i każdej kolejnej wizyty informacyjnej: „Celem było stworzenie kliniki o intymnej atmosferze... Lekarz wychodzi po pacjentkę, pacjentka ma myśleć, że jest tu najważniejsza, że pani doktor ją zna” (cytat dyrektor administracyjna). Potwierdziła to lekarka, z którą rozmawiałyśmy - wizyta odbywa się zgodnie ze schematem generowanym przez program komputerowy, który został wprowadzony przez Ośrodek. Podczas rozmowy z lekarką zostało nam zademonstrowane jego funkcjonowanie. Za dobrą praktykę należałoby uznać stosowanie powyższego narzędzia informatycznego,  ponieważ w sposób jasny pozwala ono uporządkować sytuację kliniczną pacjenta: z jednej strony umożliwia pacjentowi otrzymanie wraz z końcem wizyty informacji o stanie zdrowia/postępie leczenia, z drugiej sprawia, że lekarz bez problemu może w każdej chwili dotrzeć  do poszukiwanych danych (wynikach badań, historii chorób w rodzinie pacjentów, itp.).



Stałymi elementami wizyty są też między innymi omawianie zlecanych badań i pisemne podsumowanie wizyty.  Lekarze Ośrodka przestrzegają algorytmów diagnostyczno-terapeutycznych PTMR i PTG: „Z tego zakresu były nawet szkolenia organizowane przez dr Ziębę z położnymi. … wdrożyliśmy to w akt normatywny” (cytat dyrektor administracyjna).



Wszystkie pacjentki, z którymi rozmawiałyśmy potwierdzają, że informacje udzielane podczas wizyty są kompleksowe – omawia się plan leczenia, proponowane badania i zabiegi, lekarze upewniają się czy ustalenia są zrozumiałe i kończą wizytę pisemnym podsumowaniem. Pacjenci po każdej konsultacji otrzymują „Kartę wizyty”, zawierającą szczegółowy jej przebieg, opis wykonanych badań, wyników, zalecenia – należy to uznać za dobrą praktykę. Jedna z pacjentek wspomniała nawet: „Ja całą dokumentację leczenia mam na bieżąco, ta karteczka, którą pani doktor drukuje to to samo co w papierach, wyniki wszystkie mamy w oryginale, w dokumentach są tylko kopie. Więc ja właściwie wszystko mam”. Jedna z pacjentek zwróciła w rozmowie uwagę, że lekarka nie omówiła z nią kwestii związanych z kosztami leczenia: „generalnie w czasie wizyty nie omawia się kosztów leczenia”, pozostałe pacjentki jednak poruszały kwestię finansów z lekarzem prowadzącym.



Ankietowani pacjenci deklarowali, że nie mieli problemów ze zrozumieniem języka lekarza, a ich ewentualne wątpliwości (jeżeli je przedstawiali) zawsze były rozwiewane: „czasami jak pani doktor mówi coś, czego nie rozumiemy, to pytamy i ona tłumaczy. Bardzo rzadko sprawdzamy coś potem w internecie, żeby już pani doktor głowy nie zawracać”, „Dopytywałam się, miałam czasem swoje pomysły, Pani doktor informowała jednak zawsze o swoim stanowisku ... i zawsze pamiętała, co mówiłam”



Wszyscy ankietowani Pacjenci odpowiedzieli, że lekarz zwraca się do nich z szacunkiem, stosując formę grzecznościową „Pani, Pan".

7. Opieka nad mężczyzną



W Ośrodku znajduje się jeden pokój do oddawania nasienia, który pełni też funkcję „zapasowego pokoju wybudzeń” (cytat dyrektor administracyjna). Jego usytuowanie nie jest dyskretne, wejście do pokoju znajduje się tuż przy rejestracji (jedna z pacjentek powiedziała nam, że kiedyś było osłonięte reklamą typu roll-up: „wcześniej była reklama przed pokojem, tak był zasłonięty ten pokój”).



Pokój jest czysty, wyremontowany, z dostępem do umywalki (ciepła i zimna woda, mydło, ręczniki papierowe, prasa erotyczna). Pomieszczenie jest zamykane, znajduje się w nim dwoje drzwi – drugie prowadzą do gabinetu ginekologicznego - zabiegowego. Drzwi do gabinetu były zamknięte, jednak nie było w nich klucza - osoba zarządzająca Ośrodkiem zapewniała nas, że kiedy pacjent oddaje nasienie, klucz jest w drzwiach po jego stronie.



Pokój jest raczej mały,  oprócz fotela dla pacjenta znajduje się w nim tylko łóżko szpitalne z pościelą. Pomimo dość surowego wystroju i szczupłości miejsca niektórzy pacjenci deklarowali, że korzystali z niego wspólnie, aby ułatwić partnerowi oddanie nasienia. W pokoju nie ma możliwości redukcji oświetlenia (przyciemnienie-rozjaśnienie). Usytuowanie pokoju, dodatkowe drzwi do gabinetu, oświetlenie oraz łóżko szpitalne mogą powodować dyskomfort w szczególnej sytuacji, w której znajduje się korzystający z pokoju pacjent. Potwierdzają to słowa dwóch pacjentek: „Partner nie do końca czuł się tam komfortowo, w porównaniu z inną kliniką ten pokój jest mało wyciemniony, mało intymny … partner jest wymagający – tam (w innym Ośrodku- nasz dopisek) było lepiej”, „Fajnie, gdyby ten pokój był gdzieś na zewnątrz, żeby nikt nie widział, że się tam wchodzi”.



Ośrodek ma przyjętą i stosowaną przez personel procedurę dotyczącą pacjentów oddających nasienie - pacjent przychodzi do rejestracji, rejestratorka wzywa pracownika laboratorium, ten podchodzi i zaprasza pacjenta/parę do pokoju. Próbkę z nasieniem pacjenci zostawiają na stoliku, skąd zabiera ją osoba z laboratorium. Schemat ten potwierdzają zarówno wywiady z personelem jak i z pacjentami.



Pacjenci określają całość procedury związanej z oddaniem nasienia jako dyskretną: „Oni chyba wzrokiem się porozumiewali”(śmiech), ”Pani pielęgniarka tłumaczyła wszystko już w środku, dyskretnie, nie na widoku w poczekalni”



W Ośrodku są dostępne bezpłatne prezerwatywy perforowane: „Są zamknięte w podręcznym magazynie , ale dotychczas tylko jeden pacjent zapytał o nie.”(cytat rejestracja).



Lekarka, z którą rozmawiałyśmy deklaruje, że informuje pacjentów, którzy z różnych powodów nie chcą lub nie mogą oddać nasienia w Ośrodku o wszelkich alternatywnych możliwościach, oraz o możliwości obecności partnerki/żony w pokoju do pobrania nasienia. Znajduje to potwierdzenie w wywiadzie z jedną z pacjentek, pozostałe pacjentki nie pytały o takie możliwości.



W odpowiedzi nadesłanej przez Ośrodek wskazano, iż w pokoju do oddawania nasienia znajdują się dwa źródła światła:  oświetlenie główne oraz mniejsza lampa będąca źródłem mało intensywnego, rozproszonego światła.

8. Opieka nad kobietą



W Ośrodku znajdują się dwa gabinety ginekologiczne.



Jeden z nich jest jednocześnie salą zabiegową, przylega do niego łazienka i pomieszczenie pielęgnacyjne. Łazienka jest zamykana, czysta, wyremontowana, z dostępem do bidetu, umywalki,  ciepłej i zimnej wody, artykułów higienicznych oraz odzieży jednorazowej. Fotel ginekologiczny (jednocześnie łóżko zabiegowe) znajduje się za parawanem.



Drugi gabinet nie ma dostępu do łazienki, ma natomiast wydzieloną przepierzeniem część, w której znajduje się bidet. Fotel ginekologiczny znajduje się za parawanem. W tym gabinecie odbywają się także konsultacje dietetyczne. W obu gabinetach pacjentki mają możliwość przygotowania się do badania/zabiegu za parawanem.



Dwie z ankietowanych pacjentek mówiły o możliwości skorzystania z łazienki przy gabinecie, trzecia odpowiedziała: „Zależy w którym gabinecie; w dużym tak, w małym nie, wtedy można tylko skorzystać z łazienki na korytarzu. Tam jest ubikacja, bidetu nie ma. Ale w małym gabinecie jest taka część wydzielona, gdzie jest bidet, tam znowu nie ma ubikacji”.



Ankietowana lekarka deklaruje informowanie pacjentek o wszelkich wykonywanych czynnościach: „Mówię na przykład: może być takie odczucie jak zimno”. Stosowanie tej praktyki potwierdziły rozmowy z pacjentkami. Lekarka nie poleca pacjentom żadnej literatury z zakresu leczenia niepłodności: „Powinnam powiedzieć, że tak, ale wtedy Pani zapyta jakie?... Nie polecam, nie wiem co jest godne polecenia np. w internecie. Ale widzę zainteresowanie. Sama napisałam artykuł, taki obszerny o PCO i widzę, że to potrzebne”, „pacjentki są wyedukowane ze strony Bociana”.



Pacjentki deklarowały, że po zabiegach miały możliwość skorzystania z odzieży jednorazowej, oraz że korzystały z pomieszczenia pielęgnacyjnego. W pomieszczeniu tym pozostawały pod opieką położnej. Potwierdzają to słowa samej położnej: „Jestem przy punkcji i opiekuję się pacjentką po punkcji, ciśnienie mierzę, podaję środki przeciwbólowe, przetaczam płyny”.



Pokój wskazany nam jako pokój pielęgnacyjny wydaje się pełnić również – w zasadzie przede wszystkim - funkcję gabinetu kosmetycznego. Potwierdzają to również zdjęcia na stronie internetowej Ośrodka. W pomieszczeniu znajduje się spora gablotka z kosmetykami i ręcznikami, a łóżko znajdujące się w pomieszczeniu jest łóżkiem przeznaczonym dla klientek poddającym się zabiegom kosmetycznym. W dniu monitoringu na łóżku nie było pościeli, położna zapewniała, że pościel jest zawsze, kiedy pokój „czeka” na pacjentkę po zabiegu. Łazienka przylegająca do pomieszczenia pielęgnacyjnego jest wspólna z gabinetem ginekologiczno – zabiegowym. Personel zapewniał nas jednak, że kiedy w pokoju pielęgnacyjnym znajduje się pacjentka, z gabinetu nikt nie korzysta. Pacjentki zostawiają swoje prywatne rzeczy w przylegającej do pomieszczeń łazience: „Rzeczy zostają w łazience u Pani doktor”. Pacjentki potwierdziły, że w pomieszczeniu pielęgnacyjnymi miały dostęp do wody.



Z pomieszczenia pielęgnacyjnego nie korzystała pacjentka podchodząca do inseminacji: „Nie, po inseminacji zostaje się 10 min w gabinecie, nie idzie się do innego pomieszczenia”.



Jedna z pacjentek, z którą rozmawiałyśmy, podsumowała swoje doświadczenia z wizyt w następujący sposób:  „I chciałam powiedzieć, że jak ktoś się boi, to nie ma czego, Pani doktor zawsze się uśmiecha! Zawsze, to bardzo pomaga”

9. Umowy z NFZ



Ośrodek nie wykonuje świadczeń w ramach umowy z NFZ. Lekarze jednak wskazują badania (np. z zakresu diagnostyki laboratoryjnej), które można wykonać w ramach ubezpieczenia w NFZ: „Lekarka sama zaproponowała wykonanie histeroskopii w ramach NFZ i pomogła ze skierowaniem na badanie kariotypów na NFZ” (cytat z wypowiedzi pacjentki).

10. Prawo: umowy cywilnoprawne i prawa pacjenta



Karta Praw Pacjenta dostępna jest na życzenie (informacja od rejestracji), nie jest udostępniona publicznie (np. w gablocie informacyjnej, na ścianie etc.).



Dokumentacja przekazana przez Ośrodek dla potrzeb monitoringu została udostępniona drogą elektroniczną przed monitoringiem, została również przekazana w formie drukowanej w dniu monitoringu. Analiza dokumentów wskazuje na to, że otrzymałyśmy pełen komplet umów i zgód przygotowanych przez Ośrodek. Na komplet składały się następujące dokumenty:

  1. Zgoda na otrzymanie embrionów do adopcji
  2. Zgoda na przekazanie embrionów do adopcji
  3. Sonohisterosalpingografia Karta Informacyjna dla Pacjentki
  4. Oświadczenie Pacjentki Pobranie komórek jajowych drogą punkcji przezpochwowej
  5. Świadoma zgoda Pacjentki za zabieg IUI
  6. Świadoma zgoda Pacjentki na zabieg inseminacji domacicznej nasieniem anonimowego dawcy
  7. Świadoma zgoda Pacjentów na zabieg inseminacji domacicznej nasieniem anonimowego dawcy
  8. Zgoda na zabieg zapłodnienia pozaustrojowego
  9. Umowa o mrożeniu i przechowywaniu embrionów
  10. Zgoda internisty (lub lekarza rodzinnego) na IVF
  11. Zapłodnienie pozaustrojowe i embriotransfer – Oświadczenie Pacjentki
  12. Zgoda na stymulację hormonalną jajeczkowania
  13. Zgoda na kriotransfer
  14. Umowa o mrożeniu i przechowywaniu komórek jajowych
  15. Oświadczenie dawczyni gamet (dawstwo jawne)
  16. Oświadczenie dawczyni gamet (dawstwo anonimowe)
  17. Świadoma zgoda Pacjentki na biopsję endometrium
  18. Umowa dawstwa komórek jajowych
  19. Umowa dawstwa nasienia
  20. Świadoma zgoda na zabieg zapłodnienia pozaustrojowego nasieniem anonimowego dawcy
  21. Zgoda na procedurę zapłodnienia pozaustrojowego z komórkami dawczyni (dawstwo jawne)
  22. Zgoda na procedurę zapłodnienia pozaustrojowego z komórkami jajowymi anonimowej dawczyni
  23. Zapłodnienie pozaustrojowe i embriotransfer – Karta informacyjna dla pacjentów



Z uwagi na fakt, że analiza umów pod kątem formalno-prawnym stanowi tylko jeden  z celów prowadzonego monitoringu, poniżej przedstawione zostaną najważniejsze wątpliwości:



1. Zgoda na otrzymanie embrionów do adopcji



1. NZOZ Zięba Clinic nie bierze odpowiedzialności za cielesne, psychiczne i duchowe cechy poczętego dziecka



Zwracamy uwagę, iż prawo nie rozpoznaje definicji „duchowych cech poczętego dziecka” i nie sposób określić, do czego to określenie się odnosi, tj. do jakiego katalogu cech.



4. „Biorcy” zrzekają się wszelkich roszczeń w stosunku do „Dawców” oraz do dziecka poczętego z oddanego do adopcji embriona a w szczególności zrzekają się praw do ustalania bądź zaprzeczania macierzyństwa i/lub ojcostwa dziecka poczętego.



Nie jest jasna istota roszczeń, których Biorcy zrzekają się wobec dziecka. Ponadto Ośrodek nie jest podmiotem uprawnionym do przyjmowania zrzeczeń praw wynikających bezpośrednio z Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.



2 . Zgoda na przekazanie embrionów do adopcji



4. Dawcy zrzekają się wszelkich roszczeń w stosunku do „Biorcy” oraz do dziecka poczętego z oddanego do adopcji embriona a w szczególności zrzekają się praw do ustalania bądź zaprzeczania macierzyństwa i/lub ojcostwa dziecka poczętego.



Ponownie podnosimy, iż Ośrodek nie jest podmiotem uprawnionym do przyjmowania oświadczeń o zrzeczeniu się praw do ustalania bądź zaprzeczania ojcostwa i macierzyństwa.



3. Sonohisterosalpingografia Karta Informacyjna dla Pacjentki



Bez uwag



4. Oświadczenie Pacjentki Pobranie komórek jajowych drogą punkcji przezpochwowej



Bez uwag



5.Świadoma zgoda Pacjentki za zabieg IUI



Bez uwag



6. Świadoma zgoda Pacjentki na zabieg inseminacji domacicznej nasieniem anonimowego dawcy (wersja dla kobiet samotnych)



2. NZOZ Zięba Clinic nie bierze odpowiedzialności za cielesne, psychiczne i duchowe cechy poczętego dziecka.



Przekazujemy tę samą uwagę, która została już omówiona przy dokumencie nr 1. „Zgoda na otrzymanie embrionów do adopcji”



3. Pacjentka nie wniesie roszczeń prawnych wobec NZOZ Zięba Clinic, szczególnie w przypadku wystąpienia wszelkich możliwych powikłań związanych z zabiegiem, ciążą, a także ewentualnej patologii u dziecka.



Zapis powyższy w części dotyczącej wyłączenia odpowiedzialności lekarza może być uznany za klauzulę abuzywną zgodnie z art. 385³ pkt 2 ustawy kodeks cywilny: 



„W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności:



2) wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania;”



Pacjenci podpisujący zgodę mogą nabrać błędnego przekonania, iż ich roszczenia wynikające z wystąpienia np. negatywnych następstw i powikłań są bezpodstawne, co nie jest zgodne z prawdą. Zapis może sugerować pacjentowi, który nie jest prawnikiem i nie potrafi prawidłowo ocenić całości sytuacji pod względem medycznym i prawnym, iż nie przysługuje mu prawo podnoszenia  roszczeń odszkodowawczych, podczas gdy każdorazowo ocena zasadności podnoszenia roszczeń należy do właściwego sądu.



7. Świadoma zgoda Pacjentów na zabieg inseminacji domacicznej nasieniem anonimowego dawcy



2. NZOZ Zięba Clinic nie bierze odpowiedzialności za cielesne, psychiczne i duchowe cechy poczętego dziecka.



Zwracamy uwagę, iż prawo nie rozpoznaje definicji „duchowych cech poczętego dziecka” i nie sposób określić, do czego to określenie się odnosi, tj. do jakiego katalogu cech.



3. Pacjentka i jej partner nie wniosą roszczeń prawnych wobec NZOZ Zięba Clinic, szczególnie w przypadku wystąpienia wszelkich możliwych powikłań związanych z zabiegiem, ciążą, a także ewentualnej patologii u dziecka.



Zapis powyższy w części dotyczącej wyłączenia odpowiedzialności lekarza może być uznany za klauzulę abuzywną zgodnie z art. 385³ pkt 2 ustawy kodeks cywilny: 



„W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności:



2) wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania;”



Pacjenci podpisujący zgodę mogą nabrać błędnego przekonania, iż ich roszczenia wynikające z wystąpienia np. negatywnych następstw i powikłań są bezpodstawne, co nie jest zgodne z prawdą. Zapis może sugerować pacjentowi, który nie jest prawnikiem i nie potrafi prawidłowo ocenić całości sytuacji pod względem medycznym i prawnym, iż nie przysługuje mu prawo podnoszenia  roszczeń odszkodowawczych, podczas gdy każdorazowo ocena zasadności podnoszenia roszczeń należy do właściwego sądu.



5. Partner zobowiązuje się uznać prawnie dziecko poczęte na skutek zabiegu inseminacji domacicznej nasieniem anonimowego dawcy za własne, włącznie z nabyciem przez dziecko praw spadkowych po nim.



Jest to zapis bezskuteczny, ponieważ Ośrodek nie jest podmiotem, wobec którego składa się oświadczenia o uznaniu dziecka. Właściwym podmiotem są urzędy stanu cywilnego.



6. Partner rezygnuje na zawsze z zaprzeczania ojcostwa wobec poczętego dziecka, a jednocześnie przyjmuje do wiadomości o możliwości zakwestionowania jego ojcostwa przez poczęte dziecko. W przypadku zaprzeczenia ojcostwa będzie ponosić koszty związane z utrzymaniem, wychowywaniem i nauką poczętego dziecka.



W świetle obowiązującego prawa (analiza dokumentacji wykonana przed wejściem w życie Ustawy o leczeniu niepłodności) każdy mężczyzna ma prawo wystąpić z zaprzeczeniem ojcostwa, co wynika bezpośrednio z Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego (Art. 63, Art. 67 i Art. 69). Pomimo istnienia Artykułu 68 k.r.i.o. stanowiącego:



„Zaprzeczenie ojcostwa nie jest dopuszczalne, jeżeli dziecko zostało poczęte w następstwie zabiegu medycznego, na który mąż matki wyraził zgodę.”



Artykuł odnosi się do męża matki, a nie do partnera matki, natomiast zgoda odnosi się do partnera, co sprawia, iż zapis jest bezskuteczny i złożenie oświadczenia nie obliguje przyszłego ojca do zaniechania zaprzeczeń ojcostwa, jeśli taką będzie mieć wolę. Kodeks daje mu taką możliwość i umowa zawierana z Ośrodkiem nie może znosić przepisów prawa wyższego rzędu. Należy wskazać ponadto, iż wszelkie oświadczenia dotyczące uznania rodzicielstwa i wynikających z niego obowiązków, złożone przed poczęciem dziecka, nie mają mocy prawnej. Obowiązki rodziców wobec dziecka powstają z chwilą urodzenia żywego dziecka (dodatkowo – uznania dziecka przez jego ojca, w sposób określony przez przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w przypadku gdy rodzice dziecka nie pozostają w związku małżeńskim).



7. Pacjentka i jej partner są świadomi o braku uregulowań w prawie polskim kwestii, kto jest ojcem dziecka poczętego z nasienia obcego mężczyzny w wyniku zabiegów medycznych.



Jak wskazano wyżej, polskie prawo reguluje kwestie afiliacji w przypadku dziecka urodzonego w związku małżeńskim jego rodziców.



8. Zgoda na zabieg zapłodnienia pozaustrojowego



„Po zapoznaniu się z kartą informacyjną oraz wyjaśnieniami lekarza prowadzącego oświadczamy, że wyrażamy zgodę i poddajemy się leczeniu metodą zapłodnienia pozaustrojowego oraz że zrzekamy się wszelkich roszczeń cywilno - prawnych w przyszłości. (podkreślenie nasze)”



Powyższy zapis może zostać uznany za klauzulę abuzywną. Ośrodek nie może odebrać od pacjentów oświadczenia o zrzeczeniu się wszelkich roszczeń cywilno-prawnych w przyszłości w sytuacji, w której przyjęcie takiego oświadczenia jest niezgodne z aktami prawnymi wyższego rzędu, m.in. cytowanym wyżej Kodeksem cywilnym oraz Ustawą o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta.



9. Umowa o mrożeniu i przechowywaniu embrionów



„W przypadku nie uiszczenia opłaty za przechowywanie embrionów, pomimo dodatkowego pisemnego wezwania do zapłaty przez Depozytariusza, Deponenci zgadzają się na przekazanie embrionów do adopcji, to znaczy na wykorzystanie embrionów przez Depozytariusza na rzecz innej niepłodnej pary.”



Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zauważał już, że dla zachowania pewności w obrocie konieczne jest poinformowanie konsumenta o fakcie rozwiązania umowy. Zatem należy uznać, że każdorazowo konsument powinien zostać poinformowany, że umowa nie będzie kontynuowana. W związku z powyższym wydaje się, że omawiany zapis umowny powinien zostać doprecyzowany, aby wyraźnie wskazane w nim zostało, że Klinika informuje o zamiarze rozwiązania umowy.



Ponadto zgodnie z art. 385³ pkt 7 ustawy kodeks cywilny:  „W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności:



7) uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, niemającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie,”



Wymóg udzielenia uprzedniej zgody na przekazanie zarodków do adopcji prenatalnej nie pozostaje w bezpośrednim związku funkcjonalnym z procedurą kriokonserwacji (Przekazanie zarodków do adopcji nie jest konieczną i każdorazową konsekwencją procedury kriokonserwacji). Żądanie od pacjentów wyrażania zgody na przekazanie zarodków do adopcji jako konsekwencji i jednocześnie kary za niewniesienie opłaty za ich przechowywanie (ustalonej przez Ośrodek w wysokości kilkuset złotych) może być uznane za  niewspółmierne.



„Zięba Clinic nie ponosi odpowiedzialności za przypadki losowe oraz działania siły wyższej, które mogą spowodować zniszczenie depozytów, tj: pęknięcie rur kanalizacyjnych, wodociągowych, pożar, włamanie, pęknięcie pojemników z ciekłym azotem.”



Zapis jest niepełny, Ośrodek powinien bowiem, pomimo możliwości wystąpienia powyższych zdarzeń, zapewnić o dokonaniu wszelkich starań, aby nie narażać zarodków na negatywne czynniki zewnętrzne: wobec faktu, iż Ośrodek jest przedsiębiorcą zobowiązanym do szczególnej staranności w ramach dokonywanych czynności, powyższy zapis powinien być uzupełniony o zapis „Z zastrzeżeniem zachowania przez Ośrodek należytej staranności”.



10. Zgoda internisty (lub lekarza rodzinnego) na IVF



Stan internistyczny pacjentki nie jest przeciwwskazaniem do zajścia w ciążę mnogą (bliźniaczą).



Umieszczenie tego zapisu w zgodzie nie jest zrozumiałe w świetle faktu, iż ciąża mnoga po IVF nie jest powikłaniem związanym z samą procedurą, a jest najczęściej powikłaniem jatrogennym, spowodowanym m.in. decyzją lekarską o transferowaniu więcej niż jednego zarodka. Zapis wskazuje na to, iż Ośrodek niejako zakłada możliwość wystąpienia ciąży bliźniaczej poprzez – być może- preferowanie DET czyli jednoczasowych transferów dwóch zarodków, zamiast SET.



11. Zapłodnienie pozaustrojowe i embriotransfer – Oświadczenie Pacjentki



Bez uwag



12. Zgoda na stymulację hormonalną jajeczkowania



Bez uwag



13. Zgoda na kriotransfer



Bez uwag



14. Umowa o mrożeniu i przechowywaniu komórek jajowych



Przekazujemy te same uwagi co przy punkcie 9. „Umowa o mrożeniu i przechowywaniu embrionów”.



15. Oświadczenie dawczyni gamet (dawstwo jawne)



„Jednocześnie oświadczam, że jestem zdrowa cieleśnie i psychicznie (...)”



Zwracamy uwagę, iż nie ma w prawie kategorii „zdrowia cielesnego”. Jest jedynie zdrowie fizyczne oraz psychiczne.



„Zrzekam się praw rodzicielskich i wszelkich innych roszczeń wobec urodzonego dziecka poczętego z mojej komórki jajowej”.



Strona nie może się zrzec praw rodzicielskich w sytuacji, w których ich nie posiada. Stosunek praw i władzy rodzicielskiej powstaje z chwilą urodzenia się dziecka i wobec tego dziecka, a nie wobec materiału biologicznego, z którego dopiero może powstać dziecko. Ponadto zgodnie z Art. 61(9) k.r.i.o. stanowiącym:



„matką dziecka jest kobieta, która je urodziła"



Dawczyni komórek jajowych nie jest uznawana za matkę dziecka. W polskim prawie nie istnieje kategoria macierzyństwa genetycznego.



16. Oświadczenie dawczyni gamet (dawstwo anonimowe)



Wskazujemy na te same uwagi, które zostały opisane w pkt. 15 „Oświadczenie dawczyni gamet (dawstwo jawne)”.



17. Świadoma zgoda Pacjentki na biopsję endometrium



Bez uwag



18. Umowa dawstwa komórek jajowych



Bez uwag



19. Umowa dawstwa nasienia



Bez uwag



20. Świadoma zgoda na zabieg zapłodnienia pozaustrojowego nasieniem anonimowego dawcy



Przekazujemy te same uwagi, które zawarto w pkt. 7. „Świadoma zgoda Pacjentów na zabieg inseminacji domacicznej nasieniem anonimowego dawcy”.



21. Zgoda na procedurę zapłodnienia pozaustrojowego z komórkami dawczyni (dawstwo jawne)



Przekazujemy te same uwagi, które zawarto w pkt. 7. „Świadoma zgoda Pacjentów na zabieg inseminacji domacicznej nasieniem anonimowego dawcy”. Ponadto:



5. Pacjentka i jej partner są świadomi o braku uregulowań w prawie polskim kwestii dotyczących zabiegów medycznych z wykorzystaniem komórek jajowych pobranych od anonimowej dawczyni gamet, przy czym kodeks rodzinny i opiekuńczy przyjmuje, że za matkę dziecka uważa się kobietę, która dziecko urodziła.



Dokument odnosi się do wykorzystania komórek jajowych dawczyni jawnej, więc powołanie się na okoliczność anonimowego dawstwa komórek jajowych jest niezrozumiała.



22. Zgoda na procedurę zapłodnienia pozaustrojowego z komórkami jajowymi anonimowej dawczyni



Przekazujemy te same uwagi, które zawarto w pkt. 7. „Świadoma zgoda Pacjentów na zabieg inseminacji domacicznej nasieniem anonimowego dawcy”.



23. Zapłodnienie pozaustrojowe i embriotransfer – Karta informacyjna dla pacjentów



Bez uwag

11. Prawo do intymności i obecności osoby bliskiej



Wydaje się, że największą niedogodnością w Klinice jest usytuowanie pokoju do oddawania nasienia. Pacjenci w wywiadach również zwracali uwagę na ten aspekt. Pokój nie jest wprawdzie oznaczony, natomiast wejście do niego znajduje się w centralnej części poczekalni. Może to powodować dyskomfort pacjenta. Natomiast z rozmów z personelem wynika, że położne starają się w sposób dyskretny prosić pacjentów na badanie, również cała procedura związana z oddawaniem nasienia przedstawiana jest przez położną już w gabinecie. W gabinetach ginekologicznych fotele i

parawany są ustawione w sposób, zapewniający pacjentkom odpowiednią intymność.



Ośrodek deklaruje, że zapewnia obecność osoby bliskiej bez względu na płeć. Fragment wypowiedzi lekarki: „Pytam, jak zapraszam pacjentkę do gabinetu - jak widzę że jest z partnerem zawsze mówię „zapraszam państwa”, „partner może towarzyszyć”. W rozmowie zapytałyśmy, jakie jest postępowanie jeśli pacjentce towarzyszy inna osoba niż partner i uzyskałyśmy odpowiedź:  „No tak, w sumie nie wiem z kim jest, mogłabym dyskretnie zapytać. Tyle, że standardem jednak jest partner.”



Jeśli idzie o obecność osoby bliskiej podczas transferu, lekarka „woli”(cytat) jeśli przy transferze nie ma partnera, ponieważ tak jest: „łatwiej/wygodniej”, „tata by się denerwował, mi by to przeszkadzało”, „to są zabiegi, które wymagają zdyscyplinowania, w trakcie nie, po jak najbardziej, wtedy mówimy, że można już wejść”.

12. Prawo do dokumentacji medycznej



Udostępnianie dokumentacji medycznej nie wiąże się dla pacjenta z kosztami, pomimo, że Ośrodek zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia ma prawo do pobierania opłat.



W wyjątkowych przypadkach, jeśli pacjenci nie mogą odebrać osobiście dokumentacji, na ich prośbę za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, istnieje możliwość przekazania kopii dokumentacji drogą pocztową.

13. Osoby niepełnosprawne i ich prawo do leczenia



Ośrodek jest dostosowany architektonicznie do potrzeb osób niepełnosprawnych (budynek jest jednokondygnacyjny, posiada szerokie drzwi wejściowe, szerokie przejścia/korytarze, udostępniono jedną łazienkę dostosowaną do potrzeb osób niepełnosprawnych). W Ośrodku jeden gabinet jest przeznaczony dla osób niepełnosprawnych ruchowo, znajduje się w nim również specjalny, obniżany fotel ginekologiczny.

14. Pary nieheteroseksualne



Monitoring odbywał się w lutym 2015 roku, kiedy nie obowiązywała jeszcze Ustawa o leczeniu niepłodności wykluczająca osoby homoseksualne i kobiety samotne z prawa do leczenia niepłodności. W związku z powyższym obserwacji monitoringowej poddano również sytuację obu tych grup oraz ich dostęp do leczenia i sposób traktowania tej kwestii przez każdy z Ośrodków. Włączamy tę część do raportu pomimo zmiany prawa, jaka nastąpiła w trakcie projektu, uważając mimo wszystko te obserwacje za cenne dla pacjentów i uzupełniające obraz funkcjonowania Ośrodka.



Ośrodek deklaruje, że traktuje pacjentów w sposób wolny od wszelkiej dyskryminacji. Jednocześnie chciałybyśmy zwrócić uwagę, iż na tablicy informacyjnej, wśród usług oferowanych w Ośrodku wymienia się „Leczenie niepłodności małżeńskiej”, a przecież nie wszyscy pacjenci Ośrodka to pary małżeńskie.



Istotne jednak pozostaje, że z wywiadów z personelem wyłania się przyjazny stosunek do par heteroseksualnych, które nie pozostają w związku małżeńskim. W odniesieniu do par homoseksualnych zarówno lekarka jak i dyrektor do spraw administracyjnych nie udzieliły odpowiedzi, z których można by wnioskować, że Ośrodek prowadzi jakkolwiek dyskryminującą politykę w zakresie leczenia par homoseksualnych. Niemniej istotne wydaje się zwrócenie uwagi Ośrodka na zagadnienie niepłodności, która może dotykać w takim samym stopniu osoby pozostające w związkach jednopłciowych. W tym miejscu dodać należy, że pracownicy Ośrodka zdają się dostrzegać ten aspekt, choć być może z uwagi na fakt, że nie mieli takich pacjentów trudno jest im odnosić się szerzej do zagadnienia pacjentów homoseksualnych.

15. Opieka psychologiczna



  Zgodnie z deklaracją osoby zarządzającej Ośrodek współpracuje z psychologiem: „To jest umowa o współpracy” (cytat dyrektor administracyjna). Psycholog posiada ukończone psychologiczne studia magisterskie, specjalność psychologii klinicznej oraz specjalizację psychologii klinicznej. Psycholog współpracuje zarówno z Pacjentami, jak i całym personelem Ośrodka.



Psycholog jest dostępny dla pacjentów: „Raz w tygodniu i zawsze w razie potrzeby” (dyrektor zarządzająca). Potwierdza to rejestratorka: „Pani psycholog jest stale dostępna, w razie konieczności uzyskania doraźnej porady”



Psycholożka rozmawia z pacjentami w gabinecie lekarskim do wykonywania badań usg (nie jest to gabinet ginekologiczny), który na czas tych rozmów jest adaptowany do jej potrzeb. Zgodnie z deklaracją osoby zarządzającej, na czas konsultacji psychologicznych sprzęt usg jest zasłaniany parawanami, a do gabinetu – na prośbę psycholożki – wnosi się kwiaty. W gabinecie znajduje się biurko z trzema krzesłami.  Gabinet znajduje się tuż przy rejestracji, jednak tabliczka z nazwiskiem psycholożki wisi na drzwiach innego gabinetu. Osoba zarządzająca ośrodkiem komentuje: „no tak, tak kiedyś było i nie przewiesiliśmy tego jeszcze”.



Obecnie w ofercie Ośrodka znajdują się wyłącznie konsultacje psychologiczne. Pierwsza wizyta jest bezpłatna dla wszystkich pacjentów, kolejne to koszt 100 PLN za godzinę. Ankietowana lekarka deklaruje, że zawsze rekomenduje pacjentom konsultację z psychologiem, zaznaczając, że jest to przyjęta przez środek procedura. Również położna - widząc potrzebę -  rozmawia z pacjentami o takiej możliwości i deklaruje, że to też jest przyjętą procedurą. Według osoby zarządzającej  Ośrodkiem zainteresowanie konsultacjami psychologicznymi jest bardzo duże, szacuje, że korzysta z nich około 90% par: „Szczególnie pary na początku leczenia, ale także te, które tracą ciąże.”



Żadna z ankietowanych pacjentek nie korzystała jednak z konsultacji psychologicznej w Ośrodku.



Psycholog jest członkiem zespołu Ośrodka, bierze udział w zebraniach, szkoli cały personel a w razie potrzeby udziela konsultacji. Pełni również rolę superwizora wobec całego personelu. Ankietowana lekarka przyznaje, że Ośrodek zapewnia jej możliwość konsultacji psychologicznej, jednak z niej nie korzysta: „Nie, mam swoją panią, nasza pani psycholog to moja wieloletnia koleżanka. Nie powinno się u kogoś takiego mieć terapii”. Z wywiadu z lekarką wynika, że bierze ona udział w szkoleniach prowadzonych przez współpracującą z Ośrodkiem psycholog -  ostatnie dotyczyło: „komunikacji międzyludzkiej i żeby proponować  wizyty u psychologa”.



Możliwość odbywania szkoleń i konsultacji z psychologiem potwierdziła również położna, przyznała też, że pani psycholog uczestniczy w spotkaniach położnych: „Nie ma oficjalnych zebrań, ale czasem w razie potrzeby położne spotykają się  żeby coś obgadać i ta pani psycholog też czasami uczestniczy w tych nieformalnych spotkaniach”.



Z wywiadu z rejestratorką wynika, że ostatnie szkolenie dla pracowników rejestracji miało miejsce około pół roku temu i dotyczyło poszanowania intymności pacjenta.

16. Standardy w dawstwie i biorstwie gamet oraz zarodków



Monitoring prowadzono w okresie sprzed obowiązywania Ustawy o leczeniu niepłodności, dlatego wiele z naszych obserwacji odnosi się do polityki jawnego dawstwa i wyboru dawców, które obecnie są prawnie zakazane. Mimo to włączamy te uwagi do raportu, ponieważ nadal pozostają integralną częścią „Pacjenckich standardów w leczeniu niepłodności” i odnoszą się również szerzej do rekomendacji europejskich (ESHRE 2001, ESHRE 2015).  



Zgodnie z deklaracją lekarza, Ośrodek prowadzi dawstwo międzypacjenckie, wewnątrzrodzinne oraz od osób niespokrewnionych.  W rozmowie na temat dawstwa i biorstwa z osobą zarządzającą Ośrodkiem uczestniczyła – na prośbę pani dyrektor – pani embriolog.



Dawstwo nasienia:



Ośrodek korzysta z własnego banku nasienia, obecnie jest w trakcje ustalania zasad współpracy z bankiem zewnętrznym. W banku deponują nasienie wyłącznie dawcy anonimowi: „Pacjenci nie wyrażają chęci pozostać znani – identyfikowalni. Ale stwarzamy taką możliwość” (cytat embriolog). Według deklaracji lekarki oraz osoby zarządzającej, pacjenci mają prawo samodzielnie wybrać dawcę z przedstawionej bazy/spisu. Pacjenci otrzymują rutynowo informacje o grupie krwi dawcy, stanie jego zdrowia („nie podaje się szczegółowych informacji, tylko ogólnie, to jest założenie, dawca musi być zdrowy” - cytat dyrektor administracyjna), cechach fenotypowych, wykształceniu, wieku oraz pochodzeniu etnicznym („wszyscy dawcy są nasi” - cytat embriolog). Zauważyłyśmy brak zgodności co do dostępności informacji o opinii psychologa: wg lekarki pacjent – biorca  dostaje taką informację, wg osoby zarządzającej – nie. Przy okazji należy zwrócić uwagę na kolejną sprzeczność – z wywiadu z lekarką wynikało jednoznacznie, że konsultacja psychologiczna dawców jest wymagana, natomiast z rozmowy z osobą zarządzającą oraz z embriologiem, że konsultacja jest rekomendowana: „Dawcy nie można zmusić” (cytat embriolog).  Należałoby to uściślić, aby móc przekazywać rzetelne informacje potencjalnym biorcom.



Ośrodek limituje liczbę potomstwa jednego dawcy, a lekarze informują o tym pacjentów: „Na samym początku jest poruszana ta kwestia” (cytat embriolog). Pacjenci – biorcy otrzymują również informację o możliwości zarezerwowania materiału konkretnego dawcy na przyszłość. Z kolei dawcy mają prawo do informacji o ewentualnych ciążach: „Jest możliwość, ale nikt nigdy o to nie zapytał” (cytat lekarka).



Ośrodek prowadzi i udostępnia pacjentom -  biorcom statystyki inseminacji z wykorzystaniem nasienia dawcy. Pozostałe statystyki dla dawstwa są niedostępne z uwagi na zbyt małą liczbę przeprowadzanych zabiegów.



Z rozmowy z lekarką i embriolożką wynika, że Ośrodek zbiera dodatkowe, nieidentyfikujące informacje o dawcach: „Tylko na życzenie dawcy” (cytat lekarki), „Możliwość jest, ale tego nie robią” (cytat embriolog). Jeżeli takie informacje uda się pozyskać, są one udostępniane biorcom. Ośrodek przekazuje również dawcom informację o możliwości zostawienia identyfikującej informacji o sobie w celu przekazania jej dziecku po osiągnięciu pełnoletności lub w określonej sytuacji losowej,  „Ale dotychczas nikt z niej nie skorzystał” (cytat embriolog).



Dawstwo komórek jajowych:



Ośrodek  prowadzi dawstwo międzypacjenckie komórek jajowych i zarodków. W przypadku oocytów nie ma depozytów, ponieważ nie ma chętnych dawczyń honorowych: „w zasadzie to zawsze jest nieanonimowe, pacjentki przyprowadzają dawczynie ze sobą”. Ze wszystkich rozmów wynika, że jeżeli byłaby taka możliwość, pacjent mógłby wybrać pomiędzy dawstwem anonimowym i nieanonimowym, a możliwości wyboru poszerzą się po nawiązaniu współpracy z bankiem zewnętrznym.



Osoba zarządzająca Ośrodkiem poinformowała nas, ze lekarze omawiają z pacjentami kwestię stanu prawnego dawstwa i biorstwa w Polsce, natomiast nie rozmawiają o aspektach psychologicznych i społecznych. Ankietowana lekarka przyznaje: „Nie polecam żadnych publikacji... Nie znam w zasadzie żadnych, ale Nasz Bocian publikuje.” Lekarka pytana o poruszanie kwestii jawności dawstwa odpowiedziała: „Różnie, zależy - rozmowa płynie, nie ma schematu, o różne rzeczy pacjenci pytają”.



Rekrutacją dawców zajmują się lekarze i embriolodzy, w procesie nie uczestniczy psycholog: „Mówimy o takiej możliwości, jaki widzimy że można, jak przy stymulacji jest dużo komórek, jak jest dziecko i są zarodki. Ale pacjenci też sami pytają. Mamy też informację na stronie internetowej.” (cytat lekarka), „dawcy też sami się zgłaszają” (cytat lekarka).

17. NASZE REKOMENDACJE



Zamieszczamy nasze rekomendacje w dwóch osobnych działach: dobrych praktyk oraz rekomendacji



Dobre praktyki:

  1. Zwracamy pozytywną uwagę na komputerowy system wizyt, który pozwala pacjentowi na kontrolę nad przebiegiem procesu leczenia zapewniając dostęp do dokumentacji i każdorazowego podsumowania wizyty. Naszą uwagę zwrócił także schemat wizyty generowany przez system, który  pozwala na zapewnienie równej i mierzalnej jakości usług. Uważamy to za bardzo dobrą praktykę;
  2. Dokumentacja Ośrodka w części dotyczącej kart informacyjnych zasługuje na szczególnie pozytywną uwagę: znajdują się w niej opisy przygotowania do danych zabiegów, wyjaśnione są poszczególne etapy zabiegów, opisano także możliwe skutki uboczne, zalecenia pozabiegowe i podano skuteczność dla zabiegów in vitro oraz inseminacji. Co istotne, informacja o skuteczności zawiera średnie wyniki Ośrodka i średnie wyniki polskie, jak również znajduje się w niej objaśnienie metodologii.
  3. Na uwagę zasługują również serdeczne i ciepłe wypowiedzi pacjentów na temat komunikacji z lekarzami i pracy personelu Ośrodka. Można odnieść wrażenie, iż Ośrodek zapewnia pacjentom kameralną i przyjazną atmosferę.

Rekomendacje:

  1. Rekomendujemy ponowną analizę dokumentacji podpisywanej z pacjentami, a następnie wprowadzenie korekt;
  2. Proponujemy zmianę brzmienia „leczenie niepłodności małżeńskiej” znajdujące się obecnie na tablicy informacyjnej, na neutralne „leczenie niepłodności partnerskiej”;
  3. Sugerujemy umieszczenie na stronie WWW informacji o internetowych grupach wsparcia dla pacjentów i korzystanie z tego źródła również w pracy z pacjentami, szczególnie że część funkcjonujących serwisów pacjenckich podlega ścisłej moderacji merytorycznej i jest prowadzona w zgodzie z rekomendacjami medycznymi PTG i PTMR , więc stanowi rzetelne i wiarygodne źródłoinformacji ( www.nasz-bocian.pl, www.powiedziecirozmawiac.pl, www.nieplodnoscboli.pl);
  4. W przypadku realizacji deklarowanych planów rozbudowy Ośrodka sugerowałybyśmy wzięcie pod uwagę innego usytuowania pokoju oddawania nasienia – w miejscu nie tak centralnie usytuowanym. Dla potrzeb doraźnych zachęcamy do ponownego przemyślenia stosowanego już przez Ośrodek rozwiązania polegającego na przysłonięciu drzwi wejściowych reklamowym roll-upem;
  5. Sugerujemy refleksję o obowiązkowej konsultacji psychologicznej wobec dawczyń komórek jajowych i dawców nasienia sugerujemy refleksję o obowiązkowej konsultacji psychologicznej. Ustalenie stabilności motywacji dawcy/dawczyni i przyjęcie od nich świadomej zgody jest w interesie samego ośrodka/banku gamet i ich odpowiedzialności wobec pacjentów-biorców;
  6. Sugerujemy udostępnienie w Ośrodku materiałów edukacyjnych dla pacjentów w formie pisemnej. Taką rolę mogłyby spełniać przygotowane już przez Ośrodek Karty informacyjne (po zmianach redakcyjnych pod kątem potrzeb materiałów ogólnodostępnych). Proponujemy także udostępnienie Karty Praw Pacjenta. Materiały, o które warto wzbogacić poczekalnię i rejestrację – poza materiałami własnymi Ośrodka - to ulotki, czasopisma i książki z zakresu leczenia niepłodności (np. Chcemy być rodzicami, z książek – poradniki adresowane do osób niepłodnych, np. „Zajść w ciążę” Piotra Pierzyńskiego, „Nadzieja na nowe życie. Poradnik dla marzących o dziecku” Agnieszki Doboszyńskiej i in., „Drogi ku płodności”, wyd. zbiorowe i inne), ale również publikacje dotyczące adopcji, dawstwa i biorstwa gamet i zarodków (np. bezpłatne poradniki „Powiedzieć i Rozmawiać” Stowarzyszenia NASZ BOCIAN). Lista publikacji, którą warto uwzględnić na stronie WWW dla pacjentów:



Poradniki:

Zajść w ciążę. Przewodnik dla par, Piotr Pierzyński, Wydawnictwo CMR
Jak szybko zajść w ciążę, Christopher Wiliams, Wydawnictwo Purana
Niepłodność. Pomoc medyczna i psychologiczna, Bogna Pawelec, Wojciech Pabian, Wydawnictwo Słowa Smak
Opowieści terapeutyczne o niepłodności, Bogda Pawelec, Wydawnictwo Feeria
Drogi ku płodności, wszystko o leczeniu, diagnostyce i metodach wsparcia w niepłodności, pod red. Zacharek, Wydawnictwo Zacharek Dom Wydawniczy
Kiedy dziecko każe na siebie czekać, Marie Mornet, Michel Mornet, Wydawnictwo Esprit
 

Publikacje popularnonaukowe i beletrystyka:

Doświadczenie In Vitro. Niepłodność i nowe technologie reprodukcyjne w perspektywie antropologicznej, autorzy: Magdalena Radkowska-Walkowicz, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Płodność. Powrót do źródeł, Małgorzata Zimoń, Marcin Zimoń, Wydawnictwo Inspiracje
O śmierci, seksie i metodzie in vitro, Zdzisława Piątek, Wydawnictwo Universitas
Dzieci z chmur. Opowieść o adopcji i macierzyństwie, Justyna Bigos, Beata Mozer, Wydawnictwo Nasza Księgarnia
Dawanie życia. Problemy wspomagania rozrodu człowieka, pod red. Janusza Gadzinowskiego, Janusza Wiśniewskiego i Leszka Pawelczyka, Wydawnictwo Filozofia i Logika
Dziecko ze szkła. In vitro – moja droga do szczęścia, Dagmara Weinkiper-Halsing, Wydawnictwo E-media
Niepłodność, Seli Emre, Wydawnictwo Urban & Partner
Niepłodność. Szkoła przetrwania, Judith C. Daniluk, Wydawnictwo Sensus
Płodność, niepłodność, bezpłodność, Kaye Philippa, Wydawnictwo PZWL
 

Publikacje naukowe:

Niepłodność i rozród wspomagany, pod red. Jerzego Radwana i Sławomira Wołczyńskiego, Wydawnictwo Termedia
Algorytmy diagnostyczno-lecznicze w niepłodności, pod red. Sławomira Wołczyńskiego i Michała Radwana, Instytut Medycyny Pracy
Niepłodność. Zagadnienie interdyscyplinarne, pod red. Emilii Lichtenberg-Kokoszki, Oficyna Wydawnicza IMPULS
 

18. Komentarz ośrodka do raportu

Data wypełnienia ankiety
Zobacz ankietę
Zaloguj się aby wypełnić ankietę.