Spis treści:
- Co to jest endometrioza?
- Objawy endometriozy
- Endometrioza a problemy z zajściem w ciążę
- Diagnostyka endometriozy
- Leczenie endometriozy
- Rekomendacje
Co to jest endometrioza?
Endometrioza jest choroba polegającą na migracji, implantacji i wzroście komórek endometrium poza jamą macicy. Występuje ona głownie na powierzchni otrzewnej miednicy mniejszej i jajnikach, rzadziej na powierzchni jajowodów, w pochwie, drogach moczowych i przewodzie pokarmowym. Powstałe implanty są w stanie rozrastać się, tworzyć rozległe ogniska, które posiadają zdolność rozsiewu, a torbiele endometrialne w jajnikach mogą ulegać powiększaniu się niszcząc stopniowo tkankę jajnikową.
Objawy endometriozy
Do typowych objawów endometriozy należą: bóle w dole brzucha, bolesne miesiączkowanie, bolesne stosunki płciowe i
Endometrioza a problemy z zajściem w ciążę
Do chwili obecnej nie ma jednolitego poglądu czy endometrioza jest bezpośrednią przyczyną
Endometrioza w III i IV stopniu zaawansowania wpływa na płodność poprzez zmianę warunków anatomicznych w miednicy mniejszej związanych głównie z powstaniem licznych zrostów w obrębie miednicy mniejszej. Doprowadza to blokady uwalniania komórek jajowych z jajnika, wychwytu komórki jajowej i jej transportu przez jajowody. Za powstawanie zrostów w jamie otrzewnej odpowiedzialne jest nie tyle mechaniczne uszkodzenie otrzewnej, co zaburzone funkcjonowanie różnych komponentów układu immunologicznego przestrzeni wewnątrzotrzewnowej. Proces zapalny w obrębie miednicy mniejszej prowadzi także do zaburzonego metabolizmu wolnych rodników. Stres oksydacyjny jest najprawdopodobniej wywołany poprzez komponenty krwi miesiączkowej, takie jak erytrocyty, fragmenty tkanek endometrium i pozostałości martwych komórek. Ma on udokumentowany udział w
Endometrioza może powodować niepłodność poprzez:
- zaburzenie środowiska jamy otrzewnowej związane z nieprawidłową funkcją układu odpornościowego komórkowego i humoralnego,
- zaburzenia endokrynne, nieprawidłową owulację i interakcje oocyt plemnik prowadzące do nieprawidłowego rozwoju zarodków we wczesnym okresie embrionalnym,
- zaburzone stosunki anatomiczne w obrębie narządów miednicy małej,
- wpływ na implantację zarodków poprzez zaburzenie prawidłowej funkcji endometrium.
Diagnostyka endometriozy
Laparoskopia
W chwili obecnej laparoskopia w połączeniu z wykonaniem badania histopatologicznego pozostaje jedyną metodą pozwalająca na rozpoznanie endometriozy. Ponieważ jest to metoda inwazyjna, zabieg ten powinien być przeprowadzony jedynie w przypadku istnienia objawów tej choroby; z wywiadu (wymienione powyżej) i z badania: bolesne badanie ginekologiczne, ograniczona ruchliwość i tyłozgięcie macicy, obecność zmian w przydatkach, zgrubienia i nierówności w sklepieniach pochwy. Ultrasonografia jest pomocna w trakcie oceny charakteru torbieli jajników, ale ostateczną diagnozę można postawić jedynie po badaniu laparoskopowym. Laparoskopia pozwala nie tylko stwierdzić endometriozę ale także określić stopień jej klinicznego zaawansowania.
Klasyfikacja endometriozy
W chwili obecnej powszechnie stosowaną klasyfikacją endometriozy jest klasyfikacja według ASRM, w której uzyskana punktacja wskazuje na chorobę minimalną i łagodną (stopień zaawansowania I i II) lub umiarkowaną i ciężką (stopień zaawansowania III i IV). Niestety klasyfikacja ta ma ograniczoną wartość predykcyjną okręcającą szanse na ciążę po leczeniu kobiety chorej na endometriozę. W chwili obecnej nie ma specyficznego markera gruczolistości, należy jednak pamiętać, że w przypadku stwierdzenia tej choroby mogą występować podwyższone stężenia Ca-125.
Leczenie endometriozy
Do leczenia endometriozy stosowane są metody chirurgiczne, farmakologiczne i połączenie obu tych metod oraz w przypadku
W przypadku stwierdzenia endometriozy w I i II stopniu zaawansowania w trakcie laparoskopii należy dążyć do delikatnego usunięcia istniejących zmian. Wykazano, że działanie takie poprawia płodność kobiety – pojawia się jedna dodatkowa ciąża na 12 wykonanych zabiegów.
Leczenie chirurgiczne endometriozy w III i IV stopniu zaawansowania również wydaje się poprawiać płodność, decyzję o leczeniu należy jednak podejmować po wykluczeniu innych przyczyn
Program pozaustrojowego zapłodnienia jest uznaną metodą leczenia
Reasumując laparoskopia pozostaje jedyną metodą pozwalającą na rozpoznanie i ocenę stopnia zaawansowania ednometriozy. W momencie rozpoznania tej choroby należy dążyć do maksymalnego usunięcia istniejących zmian jednocześnie starając się zachować stosunki anatomiczne w obrębie miednicy mniejszej. W chwili obecnej nie ma leczenia przyczynowego tej choroby. W przypadku, kiedy towarzyszy ona
Rekomendacje
W chwili obecnej laparoskopia z badaniem histopatologicznym jest jedynym pewnym narzędziem diagnostycznym do rozpoznania endometriozy.
Wskazania:
niepłodność niewyjaśnionego pochodzenia – brak ciąży pomimo nieobciążonego wywiadu i prawidłowych parametrów nasienia- objawy charakterystyczne dla endometriozy – bolesne miesiączkowanie, stosunki płciowe, bóle w dole brzucha
- obecność torbieli „czekoladowych”
- podejrzenie endometriozy głębokiej
- do oceny stopnia zaawansowania powinna służyć kwalifikacja według ASRM
- ultrasonografia ma swoją przydatność w ocenie torbieli czekoladowych
- MRI powinien być wykonany w przypadku podejrzenia endometriozy głębokiej Leczenie – endometrioza i i II stopnia
- w trakcie wykonywania laparoskopii należy dążyć do usunięcia zmian – działanie takie poprawia płodność kobiety
- po wykonaniu laparoskopii dalsze leczenie należy ocenić w zależności od czasu trwania
niepłodności - wieku partnerów
- obecności innych przyczyn
niepłodności - w przypadku młodego wieku partnerów i krótkiego okresu starań o dziecko można przyjąć postawę wyczekującą przez pół roku
- w innych przypadkach należy zwiększać płodność pary poprzez wykonanie inseminacji, po stymulacji jajeczkowania
- leczenie lekami powodującymi zatrzymanie miesiączkowania nie ma swojego uzasadnienia – nie zwiększa szansy na ciążę
Leczenie endometriozy III i IV stopnia
- w trakcie laparoskopii lub laparotomii należy dążyć do usunięcia zmian przy czym powinna obowiązywać zasada zachowania stosunków anatomicznych
- następnie należy wykonywać inseminacje
- w przypadku partnerki po 35 roku życia lub po 3 inseminacjach bez powodzenia należy skierować parę do programu pozaustrojowego zapłodnienia
- w trakcie wykonywania programu IVF należy rozważyć zastosowanie przedłużonej desensybilizacji analogami GnRH.
Prof. dr hab. Jacek Szamatowicz
Specjalista ginekologii i położnictwa. Endokrynolog
www.znanylekarz.pl/jacek-szamatowicz
Zaloguj się na forum i skorzystaj z bezpłatnej konsultacji lekarskiej:
www.nasz-bocian.pl/forum-eksperci
Zobacz także:
Endometrioza - czy dieta pomaga zapobiegać i leczyć?
Endometrioza dotyka 1 na 10 kobiet w Polsce. O jej najczęstszych objawach, diagnostyce oraz leczeniu rozmawiamy z dr n. med. Bartoszem Pietrzyckim z białostockiej kliniki Bocian.
Endometrioza to jedna z najczęstszych przyczyn niepłodności. Statystyki wskazują, że zmaga się z nią co dziesiąta Polka. O jej przyczynach i leczeniu porozmawiamy z dr n. med. Pawłem Radwanem, specjalistą ginekologiem-położnikiem; specjalistą endokrynologii ginekologicznej i rozrodczości związanego z kliniką Gameta.
