Autor:

Agnieszka Damska

Data publikacji:

10.08.2022

zaloguj się, żeby móc oceniać artykuły

Jakość, rozwój i klasyfikacja zarodków w procesie in vitro

rozwoj i klasyfikacja zarodkow

Zapłodnienie pozaustrojowe jest procesem wieloetapowym, w którym wiele uwagi poświęca się zarodkom. To od ich morfologii i rozwoju, ocenianych przez embriologów, zależą szanse na powodzenie in vitro. Co zatem warto o nich wiedzieć?

Spis treści: Jakość zarodków | Rozwój zarodków | Klasyfikacja zarodów

Jakość zarodków

Jakość zarodków zależy od trzech zasadniczych czynników: plemników, komórek jajowych oraz warunków środowiskowych, w których dojrzewają i ulegają kolejnym podziałom. Jeśli którykolwiek z tych czynników jest wadliwy, zarodki mogą odznaczać się obniżoną jakością, a możliwości uzyskania ciąży stają się ograniczone. Dlatego tak ważne jest, aby dbać o prawidłowy rozwój zarodków od pierwszych chwil ich istnienia, a nawet wcześniej.

W tym celu stosuje się wiele metod wspomagających in vitro. Z jednej strony to techniki pozwalające poprawić jakość używanych gamet męskich i żeńskich, z których połączenia powstają zarodki. Wymienić tu można np. aktywację oocytów jonami wapnia i selekcję plemników w polu magnetycznym (MACS) lub z zastosowaniem kwasu hialuronowego (PICSI). Z drugiej strony, to wszelkie metody wspierające hodowlę zarodków, a więc różnego rodzaju podłoża kultywacyjne oraz systemy cyfrowego, poklatkowego (time lapse). Dzięki nim można bez niepotrzebnej ingerencji śledzić kolejne etapy rozwoju zarodków, a na koniec wybrać te, najlepiej rokujące.

Rozwój zarodków

Po połączeniu wybranego plemnika z komórką jajową, czy to klasyczną metodą in vitro, czy to na drodze mikroiniekcji ICSI, powstaje zygota, która ulega dalszym podziałom, tworząc nowy organizm, nowego człowieka. Odbywa się to w laboratorium, gdzie panują najlepsze z możliwych warunków do rozwoju zarodków – m.in. temperatura wynosi ok. 37 stopni C, powietrze jest czyste i odpowiednio wilgotne, o optymalnym stężeniu gazów niezbędnych do rozwoju, a podłoże zasilone specjalną pożywką wzbogaconą o czynniki wzrostu i inne ważne substancje odżywcze.

Zapewniają to nowoczesne technologie, nieustannie udoskonalane. Zarodki przebywające w inkubatorach mogą rozwijać się w optymalnym środowisku, pod czujnym okiem embriologa. To właśnie od tego specjalisty zależy który zarodek i kiedy zostanie wprowadzony do jamy macicy.

Klasyfikacja zarodów

Zarodki na etapie inkubacji są nieustannie monitorowane. W ciągu pięciu, sześciu dni przekształcają się z zygoty w blastocystę i stają gotowe do transferu (niekiedy odbywa się to wcześniej, a czasem później). O tym, który zostanie zaimplantowany lub oddany do witryfikacji, decyduje ocena embriologiczna wskazująca na potencjał rozwojowy danego zarodka. Przesądza o tym tempo jego rozwoju, wielkość i kształt jego komórek (blastomerów), a następnie sposób w jaki zarodek przekształca się w blastocystę (ilość i jakość komórek tworzących węzeł zarodkowy i komórki trofoblastu).

Embriolog, oceniając blastocysty, może korzystać z systemu klasyfikacji dra Gardnera, gdzie:

  1. - oznacza wczesną blastocystę,
  2. - oznacza rozwijającą się blastocystę,
  3. - oznacza dojrzałą (w pełni ukształtowaną) blastocystę,
  4. - oznacza ekspandowaną (powiększoną) blastocystę,
  5. – oznacza wylęgającą/wykluwającą się blastocystę z otoczki,
  6. - oznacza wyklutą blastocystę (bez otoczki).

Blastocysta składa się z dwóch wyraźnie odznaczonych części - węzła zarodkowego, z którego w łonie matki rozwija się płód, oraz trofektodermy będącej przyszłym łożyskiem, błonami płodowymi. Do transferu wybiera się w pierwszej kolejności zarodki najlepiej rozwinięte, a więc oznaczane kategoriami:

  • AA (węzeł zarodkowy i trofektoderma składają się z wielu zespolonych komórek),
  • AB (węzeł zarodkowy zawiera wiele zespolonych komórek, a trofektoderma składa się z kilku komórek luźno ułożonych),
  • BA (węzeł zarodkowy to kilka komórek o luźnej strukturze, a trofektodema dużo zespolonych komórek),
  • BB (węzeł zarodkowy i trofektoderma składają się z małej ilości komórek luźno ułożonych).

Mogą również występować blastocysty AC, CA , BC, CB i CC – ich zdolności implantacyjne są mniejsze niż tych, które są w klasach A i B – nadal jednak mogą doprowadzić do ciąży i urodzenia dziecka.

Poza wyżej wymienionymi parametrami, embriolog bierze pod uwagę także szereg innych czynników rozwojowych. Ocena zarodków w procesie in vitro jest w dużym stopniu warunkowana indywidualnie i zależy od doświadczenia oraz wiedzy embriologa. Dlatego też często to właśnie ten specjalista, obok ginekologa, wspomaga parę podchodzą do in vitro, sugerując odpowiednie metody wspomagające jakość czy rozwój zarodków, czy to zastosowanie określonej pożywki, czy też wykonanie innych zabiegów (np. nacięcie otoczki blastocysty) zwiększające szanse na ciążę i urodzenie dziecka.

malgorzata wojt

 

Autorką artykułu jest mgr Małgorzata Wójt - Kierownik Laboratorium Embriologicznego Kliniki Płodności Salve Medica, specjalizująca się w procedurach rozrodu wspomaganego. Odbyła szereg szkoleń i warsztatów zarówno w Polsce, jak i na świecie m. in. w Stanach Zjednoczonych, Norwegii, Niemczech, Holandii i Hiszpanii. Posiada certyfikat ESHRE, Senior Clinical Embryologist, który uprawnia embriologa klinicznego do wykonywania zawodu we wszystkich krajach Europy.

 

Artykuł powstał w ramach odpłatnej współpracy z Kliniki Płodności Salve Medica.

salve medica logotyp