Adopcja prenatalna daje nadzieję na rodzicielstwo osobom, dla których niemożliwe jest poczęcie genetycznego potomstwa. Para może zdecydować się na adopcję zarodka lub zarodków, które powstały z połączenia komórek dawców. To szansa zwłaszcza dla Pacjentów, którzy utracili płodność w wyniku leczenia onkologicznego, przedwczesnej menopauzy, usunięcia jajników lub innych schorzeń kobiecych przy obecnym czynniku męskim, ale też Par, które bezskutecznie starają się o dziecko innymi metodami. Poniżej wyjaśniamy, jak wygląda taka procedura.
Adopcja prenatalna - skąd się biorą zarodki do adopcji?
Zarodki gotowe do adopcji prenatalnej pozyskiwane są na dwa sposoby:
- Pacjenci leczeni metodą zapłodnienia pozaustrojowego mogą przekazać utworzone z ich komórek zarodki do anonimowej adopcji. Mogą to zrobić w każdym momencie, jednak muszą wyrazić świadomą, pisemną zgodę, w której zrzekają się prawa do zarodków. Najczęściej taką decyzję podejmują Pary, których leczenie się powiodło, nie mają dalszych planów reprodukcyjnych, a nadal mają przechowywane w klinice zarodki.
- Do adopcji prenatalnej zostają przekazane zarodki przechowywane dłużej niż 20 lat od momentu ich utworzenia - zgodnie z Ustawą o leczeniu niepłodności z 25 czerwca 2015 roku
Prawni rodzice urodzonego dziecka - dawcy czy biorcy?
Zgodnie z polskim prawem, matką dziecka jest kobieta, która je urodziła. Jeśli pozostaje w związku małżeńskim, ojcem na mocy prawa staje się mąż.
Para niebędąca w związku małżeńskim również może dokonać adopcji prenatalnej, jednak musi przedtem udać się do dowolnego Urzędu Stanu Cywilnego w celu złożenia stosownego oświadczenia o uznaniu przyszłego ojcostwa. Dokument jest konieczny przed transferem zarodka i jest ważny przez 14 miesięcy.
Kto będzie wiedział o adopcji prenatalnej?
Podobnie jak wszystkie działania związane z leczeniem Pary, również ta droga do urodzenia dziecka objęta jest tajemnicą lekarską. Pełna dokumentacja dotycząca leczenia starającej się Pary jak i adopcji prenatalnej przechowywana jest przez okres ustalony przez polskie prawodawstwo (aktualnie jest to 90 lat!) w Ośrodku Medycznie Wspomaganej Prokreacji (w klinice, w której odbyło się leczenie). Dodatkowo zgodnie z Ustawą o leczeniu niepłodności z 25 czerwca 2015 r. ośrodek, w którym dochodzi do transferu, zobowiązany jest umieścić w Rejestrze Dawców Komórek Rozrodczych i Zarodków niektóre dane dotyczące biorców oraz dawców. Rejestr prowadzi i przechowuje Ministerstwo Zdrowia. Dostęp do nich mają tylko osoby upoważnione.
Adopcja prenatalna zarodków - krok po kroku
Etap 1: kwalifikacja lekarska
Pary zazwyczaj decydują się na adopcję prenatalną zarodka, gdy inne metody leczenia niepłodności zawiodą albo gdy lekarz po zapoznaniu się z sytuacją medyczną sugeruje takie rozwiązanie. Pierwszym krokiem jest samo przemyślenie i podjęcie takiej decyzji. Obowiązkowym etapem przygotowania do procedury w Przychodni Lekarskiej nOvum jest konsultacja psychologiczna. Psycholog zapozna Parę z aspektami decyzji o adopcji, które warto przedyskutować. Niepłodność nie jest obojętna dla psychiki, a dobrostan rodziców jest ważny w zapewnieniu bezpieczeństwa psychologicznego ich przyszłego dziecka. Konsultacja może pomóc parze przygotować się na wyzwania, które postawi przed nimi ta konkretna procedura.
Jeśli Para nie jest małżeństwem, mężczyzna musi uzyskać wspomniany wcześniej dokument uznania ojcostwa.
Etap 2: wybór dawców
Wyboru dawców dokonuje lekarz na podstawie fenotypu dawców i biorców. Para nie ma możliwości „wybrania sobie” zarodków, zgodnie z preferencjami co do wyglądu czy innych cech wymarzonego dziecka.
Jeśli rodzice chcą zdecydować się na poczęcie więcej niż jednego dziecka i chcieliby, aby rodzeństwo było ze sobą genetycznie spokrewnione, mogą podjąć decyzję o zarezerwowaniu dla siebie większej liczby zarodków danej Pary dawców, która została uznana przez lekarza za zgodną fenotypowo. Konieczne będzie wtedy podpisanie umowy rezerwacyjnej, która umożliwi wykorzystanie Parze tych zarodków w późniejszym czasie.
Etap 3: transfer
Po dokonaniu wyboru zarodków, dopełnieniu formalności i przygotowaniu organizmu kobiety do przyjęcia zarodka odbywa się transfer. Następnie, podobnie jak podczas naturalnego starania albo innych zabiegów wspomaganego rozrodu oczekujemy na potwierdzenie ciąży. Jeśli zabieg się powiedzie, ciąża adopcyjna rozwija się dokładnie tak samo jak każda inna ciąża.
Informacje na temat dawstwa są jednak istotne przy prowadzeniu ciąży (np. podczas badań prenatalnych), dlatego wskazana jest opieka ciążowa specjalisty, który zajmował się Pacjentką od początku tego etapu leczenia.
Rodzicielstwo adopcyjne - jak to będzie?
Mimo różnic genetycznych z dzieckiem, rodzice doświadczają swoich ról tak samo, jak w przypadku spontanicznego poczęcia. Pierwsze bicie serca usłyszane na badaniu USG, ruchy rosnącego dziecka, poród i karmienie piersią nie różnią się od rodzicielstwa poczętego spontanicznie. Perspektywa bezcennych przeżyć towarzyszących tym etapom rodzicielstwa może okazać się kluczowa w podjęciu decyzji o powiększeniu rodziny tą metodą.
Szansa na ciążę nawet w kolejnym cyklu
Kiedy Para decyduje się na adopcję prenatalną zarodka, szybkość przeprowadzenia procedury zależy od sprawnej współpracy w spełnieniu wymogów formalnych (dokumentacja) i medycznych (wymagane badania). Odpowiadające fenotypem zarodki dobiera się bez zbędnej zwłoki. Po dokonaniu formalności, przy braku przeciwwskazań medycznych, kobieta może podejść do transferu zarodka już w kolejnym cyklu.
Autorką artykułu jest lek. Urszula Ajdacka-Matczuk - specjalistka położnictwa i ginekologii, specjalistka ultrasonografii, związana z nOvum od 2020 r.; prowadzi m.in. diagnostykę niepłodności, leczenie zachowawcze pary (np. monitoring cyklu, stymulację owulacji), badanie drożności jajowodów Sono – HSG (HyCOSy), Przychodnia Lekarska nOvum
Materiał edukacyjny zrealizowany w ramach odpłatnej współpracy z firmą Merck Poland
Zobacz też:
