Autor:

admin

Data publikacji:

22.09.2019

zaloguj się, żeby móc oceniać artykuły

Co to jest niepłodność?

test ciążowy z jedną kreską w tle kobieta siedząca na łóżku

Spis treści:

Definicja niepłodności

Według definicji niepłodność występuje wtedy, gdy para starająca się o dziecko nie może zajść w ciążę pomimo podejmowania systematycznych i regularnych prób (3–4 stosunki tygodniowo) przez co najmniej rok, bez stosowania jakichkolwiek środków antykoncepcyjnych.

Ile par dotkniętych jest niepłodnością?

Niepłodność została uznana przez Światową Organizację Zdrowia za chorobę społeczną i problem cywilizacyjny. W ciągu ostatnich lat, w wielu rozwiniętych krajach, zaobserwowano gwałtowny wzrost odsetka niepłodnych par. Według światowych statystyk, problemem niepłodności dotkniętych jest od 8 do 18% par.

Skąd takie szeroka rozpiętość statystyk? Należy pamiętać, że problem niepłodności zależny jest od wieku, bowiem okres największej płodności kobiety przypada między 20. a 25. rokiem życia, po czym dochodzi do znacznego jej obniżenia po 35 roku życia i niepłodności fizjologicznej po menopauzie. Małżeństwa coraz częściej decydują się na potomstwo w późniejszym wieku, co sprawia, że lekarze muszą ingerować w płodność kobiety i mężczyzny. Z dostępnych danych wynika, że w Polsce, co piąte małżeństwo zmaga się z problemem niepłodności.

Rodzaje niepłodności

rodzaje niepłodności

Wyróżniamy trzy rodzaje niepłodności:

  • sterilitas primaria – to trwała niemożność zajścia w ciążę, zwana niepłodnością pierwotną;
  • sterilitas secundaria , czyli niepłodność wtórna. O niepłodności wtórnej mówimy, gdy kobieta była już w ciąży, ale nie może zajść w kolejną;
  • infertilitas mówimy tu o sytuacji niemożności donoszenia ciąży, czyli wtedy, gdy kobieta bez problemu zachodzi w ciąże, natomiast kończą się one poronieniem lub porodem przedwczesnym.

Przyczyny niepłodności

Niepłodność to zaburzenie zwykle odwracalne. Może być ona spowodowana wieloma różnymi czynnikami, np. niewłaściwą gospodarką hormonalną, złym odżywianiem się, stresem, czynnikami psychogennymi, nieznajomością cyklu miesiączkowego kobiety czy przebytymi infekcjami narządów rodnych. Ponadto, czynnikami zwiększającymi ryzyko niepłodności są również choroby układu krążenia, przewlekłe zapalenie nerek, cukrzyca, niedokrwistość, zaburzenia odżywiania, przewlekły alkoholizm, a także czynniki środowiskowe jak palenie papierosów.

Przyczyny niepłodności kobiet

Najczęstszą przyczyną niepłodności żeńskiej jest niedrożność jajowodów (30-35%) spowodowana np. zrostami powstałymi po operacjach w jamie brzusznej, endometriozie, przebytych stanach zapalnych. 

Drugą z kolei przyczyną braku ciąży są zaburzenia jajeczkowania (25%). Mogą one być skutkiem zespołu policystycznych jajników, schorzeń tarczycy, niewydolności układu podwzgórzowo-przysadkowego, hiperprolaktynemii czy nadmiernej masy ciała.

Inną, częsta przyczyna kobiecej niepłodności to wady anatomiczne macicy, zrosty wewnątrzmaciczne, mięśniaki macicy, polipy w jamie macicy, które uniemożliwiają zagnieżdżenie się w niej zarodka. Bywa, że kłopoty sprawia sama szyjka macicy. Niedostateczne jej otwarcie, zbyt mała produkcja śluzu szyjkowego lub jego brak czy śluz o zbyt gęstej konsystencji – wszystkie te czynniki uniemożliwiają plemnikom skuteczne dotarcie do komórki jajowej.

Przyczyny niepłodności męskiej

Najczęstszymi przyczynami niepłodności u mężczyzn jest obniżona liczba plemników w nasieniu, ich nieprawidłowa ruchliwość oraz zaburzenia budowy gamet. U mężczyzn uszkodzenia jąder, które produkują plemniki, mogą być spowodowane przez niektóre choroby lub wady narządów płciowych. Ograniczyć płodność i uniemożliwić prawidłowe odbywanie stosunków płciowych mogą również blizny pooperacyjne i pourazowe.

Niepłodność idiopatyczna

U około 20% par nie można jednoznacznie zidentyfikować przyczyny problemów z zajściem w ciążę. Zdarza się, że proces diagnostyczny wskazuje iż zarówno parter jak i partnerka są zdrowi, a ich wyniki badań prawidłowe. Mimo to nie dochodzi do poczęcia – mówimy wtedy o niepłodności idiopatycznej.

Niepłodność to problem pary

Trudności z zajściem w ciążę zawsze należy rozpatrywać w aspekcie wspólnego problemu dla obojga partnerów, nie zaś jako problemu kobiety. Statystycznie, w 35% przyczyna niepłodności leży po stronie kobiety, w 35% po stronie mężczyzny, a za 10% odpowiadają oboje. W 20% przypadków nie da się określić jednoznacznej przyczyny.

Niemożność zajścia w ciążę to zawsze problem obojga partnerów. Dlatego oboje powinni jednocześnie zgłosić się do lekarza i poddać specjalistycznym badaniom. Pierwszym ważnym elementem diagnostyki jest wywiad lekarski. Pozwala on ustalić szanse na samoistną ciążę lub od razu ukierunkować na konkretne metody diagnostyki i leczenia.

W zależności od informacji wynikających z wywiadu i historii dotychczasowego leczenia pacjentki lekarz może wykonać następujące badania: ocenę owulacji, badanie drożności jajowodów, badania laboratoryjne (np. diagnostyka hormonalna, wymazy mykologiczno – bakteriologiczne), badania genetyczne, histeroskopię diagnostyczną. U mężczyzn podstawowym badaniem jest badanie nasienia – seminogram.

Jak leczyć niepłodność?

W Polsce aż co piąta para ma problem z poczęciem dziecka. Jednak w około 80% przypadków nie ma konieczności zastosowania technik rozrodu wspomaganego, takich jak inseminacja domaciczna czy zapłodnienie in vitro. Ciągle rozwijają się nowe metody leczenia niepłodności. Leczenie dopasowane jest do przyczyny problemów z zajściem w ciążę. Zazwyczaj parom udaje się skutecznie pomóc stosując podstawowe postępowanie – doradztwo w zakresie terminu współżycia, terapię hormonalną, farmakoterapię, drobne zabiegi chirurgiczne. Jeśli leczenie tego rodzaju nie przynosi skutku lub – z uwagi na powód niepłodności – nie jest uzasadnione, wymagana jest większa ingerencja w postaci leczenia za pomocą technik wspomaganego rozrodu pozaustrojowego, takich jak inseminacja (IUI) lub zapłodnienie in vitro (IVF).

Kiedy do lekarza?

Po roku regularnych, bezskutecznych starań o potomstwo para powinna skonsultować się ze specjalistą zajmującym się problemami niepłodności, który ustali przyczyny oraz zaleci odpowiednią farmakoterapię. Jeżeli jednak oboje, a zwłaszcza kobieta, przekroczyli trzydziesty piąty rok życia, lepiej nie zwlekać i rozpocząć diagnostykę już przed upływem pół roku.

Niepłodność to dramat wielu par. Dawniej pozostawały z tym problemem same. Dziś mogą liczyć na pomoc specjalistów i medycyny, która ma w tej dziedzinie ogromne osiągnięcia.

dr n. med. Anna Cygal

specjalista ginekolog - położnik z kliniki leczenia niepłodności InviMed w Katowicach